الهام بهروزی:
رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح اعلام
کرد که نه‌تنها هیچ تصمیمی در مورد ارائه تسهیلات به سربازان غایب اتخاذ نشده، بلکه
به‌زودی برخورد با این افراد تشدید نیز خواهد شد. این خبر در حالی اعلام شد که در
چند روز گذشته برخی شایعات در مورد احتمال از سرگیری طرح فروش سربازی، بخشش اضافه‌خدمت
غایبان و معافیت‌های جدید سنی منتشرشده بود.
به گزار ایسنا، سردار موسی کمالی درباره
بخشش اضافه‌خدمت سربازان غایب نیز گفت: برابر
قانون، سربازانی که تا سه ماه غیبت از سربازی داشته باشند، سه ماه اضافه‌خدمت، سربازانی
که از سه ماه تا یک سال غیبت داشته باشند شش ماه اضافه‌خدمت و سربازانی که بیش از یک
سال غیبت داشته باشند علاوه بر شش ماه اضافه‌خدمت، مشمول مجازات مربوط به سربازان فراری
نیز می‌شوند.
وی با بیان این‌که در گذشته طی چندین مرحله
اضافه‌خدمت‌های ناشی از غیبت سربازان بخشیده شده بود، اظهار کرد: اما دیگر خبری از
چنین بخشودگی‌ها و تسهیلاتی نخواهد بود و بخشودگی اضافه‌خدمت‌های ناشی از غیبت، دیگر
تکرار نخواهد شد و تنها آن دسته از سربازانی که به سربازی اعزام‌شده و دارای حسن انجام‌وظیفه
و اخلاق باشند با تشخیص فرمانده معادل دو سوم از اضافه‌خدمت ناشی از غیبتشان بخشیده
خواهد شد و به‌جز آن هیچ بخشش دیگری وجود ندارد.
کمالی در مورد این‌که آیا احتمال اجرای
دوباره طرح فروش سربازی یا همان جریمه ریالی سربازی وجود دارد، گفت: پرونده فروش سربازی
یا جریمه ریالی سربازی مختومه شده و دیگر اجرا نخواهد شد، بنابراین لازم است مشمولان
غایب به امید اجرای دوباره چنین طرح‌هایی نمانده، وضعیت سربازی خود را مشخص کنند.
رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل
نیروهای مسلح همچنین در مورد این‌که آیا ممکن است معافیت‌های سنی سربازی جدیدی اعلام
شود، خاطرنشان کرد: تمامی افراد ذکور ایرانی متولد سال ۱۳۵۵ به بعد مشمول خدمت سربازی
هستند و باید وضعیت خدمت سربازی خود را مشخص کنند. هیچ‌گونه معافیت سنی جدیدی برای
این افراد اعلام نخواهد شد.
کمالی همچنین از تشدید برخورد با مشمولان
غایب نیز خبر داد و گفت: به‌زودی طرح تشدید برخورد با مشمولان غایب و همچنین به‌کارگیرندگان
این افراد اجرا خواهد شد و برابر قانون با این افراد برخورد خواهد شد که ازجمله آن
احتمال ارجاع به محاکم قضائی نیز وجود دارد.
وی با بیان این‌که بسیاری از مشمولان غایب
هنگام دریافت گواهینامه، تمدید گواهینامه، تعویض پلاک و … شناسایی‌شده‌اند، تصریح کرد:
در همین راستا نیز به‌زودی برخورد با آنان آغاز خواهد شد.
رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل
نیروهای مسلح بابیان این‌که هماهنگی‌های لازم در این خصوص انجام‌شده است، تصریح کرد:
محدودیت‌های اجتماعی برای مشمولان غایب نیز تشدید خواهد شد که ازجمله آن می‌توان به
ممنوعیت ارائه وام بانکی به مشمولان غایب، ممنوعیت ثبت و تأسیس شرکت و … اشاره کرد.
وی در پایان به اشاره به شایعات پیرامون
بخشودگی‌های سربازان غایب بیان کرد: اخبار رسمی در مورد سربازی تنها از طریق ستاد کل
نیروهای مسلح اعلام خواهد شد و لازم است که مشمولان به دیگر خبرها در این خصوص توجه
نکرده و وضعیت خدمتی خود را معطل شایعات و طرح‌های بی‌اساسی نکنند؛ که مورد تائید ستاد
کل نیروهای مسلح نیست.
اظهارات رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز
ستاد کل نیروهای مسلح در حالی صورت گرفت که در اواخر سال گذشته نیز بائوج لاهوتی، عضو
کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به جزئیات لایحه بودجه سال ۹۸، بیان
کرده بود: در لایحه بودجه سال آینده جریمه ریالی مشمولان غایب خدمت سربازی دیده نشده
است و این مقررات تا پایان سال ۹۷ اجرائی می‌شود.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس
همچنین گفته بود که خرید خدمت سربازی نوعی بی‌عدالتی بوده است و قانون مربوطه این باب
را بازکرده بود که افراد چند وقتی به خدمت سربازی نروند و سپس با پرداخت پول از زیر
بار رفتن به سرباز شانه خالی کنند. وی در ادامه افزوده بود: طبقات ثروتمند جامعه بعد
از تفریح در خارج از کشور، با پرداخت ۵۰ میلیون از رفتن به سربازی معاف می‌شدند؛ اما
جوانان طبقه پایین جامعه مجبور به رفتن به سربازی بودند، اعتقاد دارم خرید خدمت سربازی
بی‌عدالتی بود که دولت در لایحه بودجه سال ۹۸ آن را حذف کرده است و دولت برای جبران
کسری بودجه خود این موضوع را در لایحه قرار نداده است، بااین‌حال ممکن است در کمیسیون
تلفیق این موضوع دیده شود هرچند که نظر شخصی بنده این است که دولت کار درستی برای حذف
خرید خدمت از لایحه بودجه کرده است. ضمن آنکه درآمد حاصل از صدور انواع کارت معافیت
دائم مشمولان وظیفه از خدمت سربازی یکی از بند‌های درآمدی لایحه بودجه سال آینده است
که نسبت به امسال تغییری نکرده است.
هرچند
این نماینده مجلس خرید خدمت را نوعی بی‌عدالتی به اقشار ضعیف دانسته بود؛ اما در
اسفندماه سال گذشته، سردار کمالی، رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای
مسلح در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرده بود که دستورالعمل تخفیف ۷۰ درصدی
و آیین‌نامه نحوه اجرای فروش خدمت سربازی به مشمولان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی
از سوی ستاد کل نیروهای مسلح ابلاغ‌شده است.
افراد تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) و
سازمان بهزیستی برای پرداخت جریمه مشمولان غایب دارای هشت سال غیبت تا پایان اسفند
۹۷ فرصت داشته‌اند که برای پرداخت جریمه به‌صورت نقدی یا قسطی اقدام کنند. این
نکته را نیز باید افزود که این دو گروه تمام اقشار ضعیف جامعه را پوشش نمی‌دهند.
پس از آنکه خبر حذف خرید خدمت مشمولان
غایب در لایحه بودجه سال ۹۸ منتشر شد، سیدحسین نقوی حسینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و
سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی با باشگاه خبرنگاران جوان از احتمال تمدید
طرح جریمه مشمولان غایب در سال ۹۸ خبر داد و گفت: درصورتی‌که طرح خرید خدمت سربازی
در بودجه ۹۸ آورده نشود، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس موضوع را پیگیری و تمدید
مجدد آن را به ستاد کل نیروهای مسلح پیشنهاد خواهند کرد.
به گفته این نماینده، کمیسیون امنیت ملی
و سیاست خارجی مجلس از ستاد کل نیروهای مسلح درخواست می‌کند طرح خرید خدمت سربازی
را در بودجه سال آینده آورده شود، چراکه بسیاری از افراد به دلایل مختلف نتوانستند
از این طرح استفاده کنند و اگر طرح تمدید شود هم به نفع نیروهای مسلح و هم به نفع
مردم خواهد بود... درصورتی‌که در بودجه سال ۹۸ به آن اشاره نشده باشد، در کمیسیون امنیت
ملی و سیاست خارجی بررسی خواهد شد.
با این همه گفته‌های سردار کمالی آب
پاکی را روی دست تمام مشمولان غایب منتظر خرید خدمت ریخت؛ چراکه که نه‌تنها هیچ تصمیمی
در مورد ارائه تسهیلات به سربازان غایب اتخاذ نشده، بلکه به‌زودی برخورد با این افراد
تشدید نیز خواهد شد.
تاریخچه خرید خدمت در ایران به حدود یک
قرن پیش و به دوران ابتدایی شروع طرح سربازی در سال 1304 برمی‌گردد. در آن زمان حدود
یک‌میلیون مرد شرایط خدمت سربازی را داشتند و چون احتیاج کشور در حدود 100 هزار نفر
بود مقرر شد که از هر 10 هزار نفر مرد واجد شرایط خدمت فقط یک نفر که جوان‌تر، علاقه‌مندتر
بود به نام سربــاز انتــخاب و به خدمت سربازی اعزام شود.
همچنین در قوانین آن زمان مقررشده بود که
سرباز خود دارای ملک و حشم باشد و در غیر این صورت آن 9 نفری که به سربازی نمی‌رفتند
باید مـبلغ 100 تومان به‌طور سرشکن جمع‌آوری کرده و برای خرید ملک، باغ، حشم، ایجاد
علاقه و انگیزه به سرباز تعیین‌شده می‌دادند که البته ملک و دارایی خریداری‌شده تا
خاتمه خدمت در رهن دولت باقی می‌ماند تا با آن از فرار سرباز جلوگیری شود و همچنین
در صورت وارد شدن زیان به اسلحه و دیگر اموال دولتی وثیقه‌ای در دست دولت باقی باشد
تا آن خسارت را جبران کند!
در این دوره خدمت سربازی با پول قابل‌معاوضه
نبود و اگر سربازی حاضر و مایل به خدمت نبود می‌توانست شخص دیگری را با پرداخت مبلغی
برگـزیـند و ایـن مبلغ بستگی به رضایت دو طرف و طمع شخصی داشت که به خدمت می‌رفت.
البته این قانون چهار سال بعد ملغی شد. البته طرح خرید خدمت سربازی در دهه 30 و 40
به‌صورت مقطعی اجرا شد. در دوران پیش از انقلاب به‌تناسب سن و موقعیت در مراحل
مختلف نیز مشمولان از خدمت معاف شده بودند؛ اما پس از انقلاب شرایط کاملاً تغییر
کرد. جنگ هشت‌ساله به طبع معادله خرید خدمت را برهم زد تا سال 1370 که طرح خرید
خدمت برای مشمولان غایب بالای 23 سال فراهم شد. این طرح تا سال 1377 ادامه داشت و
در آن سال مشمولان غایب بالای 20 سال با پرداخت مبالغی از یک‌میلیون و صد هزار
تومان تا دو میلیون و صد به فراخور تحصیلات امکان خرید خدمت را داشتند.
شروع دهه هشتاد برای مشمولان غایب خوش‌یمن
نبود و طرح خرید خدمت لغو شد؛ اما دو سال بعد طرح معافیت مشمولان غایب بالای 28
سال یک‌باره تصویب شد.
در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۸، مسوولان سازمان
وظیفه عمومی جمهوری اسلامی ایران به‌دلیل تراکم بیش از حد مشمولین خدمت سربازی، قوانین
جدید معافیت را اعلام کردند. یکی از این قوانین، قانون معافیت سه برادری بود. طبق این
قانون یکی از فرزندان خانواده‌هایی که ۳ فرزند آنان خدمت دوره ضرورت را انجام داده‌اند،
از انجام خدمت دوره ضرورت معاف می‌شد. این نوع معافیت نیز از اول فروردین ۱۳۹۱ متوقف
شد.
در اسفند 1393 طرح جدیدی از خرید خدمت
ابلاغ شد. بدین ترتیب که مشمولان غایب با غیب بیش از هشت سال در ازای پرداخت
مبالغی می‌توانستند کارت معافیت دریافت کنند. حال پس از گذشت پنج سال این طرح نیز
به پایان خود رسیده است. این نکته شاید جالب باشد که در تاریخ یک قرنی نظام‌وظیفه
در ایران، جز زمان جنگ و بین سال 91 تا 93 مشمول غایب بالای 32 سالی وجود نداشته
که یا معاف نشده باشد یا امکان خرید خدمت نداشته باشد.
