فاطمه آبادی
هرساله با فرارسیدن هفتم مهرماه؛ یعنی روز «آتش‌نشانی و ایمنی»، نگاه‌ها به سمت این پیشه سخت و طاقت‌فرسا و ایثارگرانه می‌چرخد و مجاهدت‌ها و تلاش‌های این قشر در ذهن‌ها پررنگ‌تر از هر زمانی جان می‌گیرد. بی‌شک هر کسی یارای این را ندارد که پیشه آتش‌نشانی را برگزیند؛ چراکه شغلی پرریسک و پرخطر است.
اکنون ۴۲ ایستگاه آتش‌نشانی در استان بوشهر فعال است که با توجه به پوشش مساحتی ۲۲٬۷۴۲ کیلومترمربعی و همچنین پراکندگی جمعیتی بالغ‌بر یک‌میلیون و پانصدهزارنفری این استان، این تعداد ایستگاه آتش‌نشانی باید بسیار بیشتر از این آمار باشد تا به حد استاندارد برسد. طبق استاندارد بین‌المللی آتش‌نشانی، به ازای هر ۵۰ هزار نفر در مناطق شهری یک ایستگاه آتش‌نشانی و در شهرهای زیر 20 هزار نفر احداث ایستگاه‌های آتش‌نشانی باید در دستور كار قرار گیرد. بر همین اساس استان بوشهر حداقل به 20 ایستگاه آتش‌نشانی دیگر نیاز دارد.
حتی در مرکز استان و در بندر بوشهر نیز فقط چهار ایستگاه آتش‌نشانی با همکاری 100 پرسنل در حال خدمت‌رسانی است که این کمیت نیز با در نظر گرفتن وسعت و البته دشواری‌های عبور و مرور در بافت فرسوده و قدیم این بندر مساله را پیچیده‌تر می‌کند.
از دید نگارنده، افرادی که این شغل را انتخاب می‌کنند، افرادی از خودگذشته و ایثارگر هستند. در تعریف این شغل باید گفت که آتش‌نشانی مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش به‌وسیله خاموش کردن، کنترل یا هدایت آتش‌های ناخواسته انجام می‌گیرد. اهداف آتش‌نشانی حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط‌زیست است. در همه کشورها سازمان آتش‌نشانی وجود دارد که وظیفه مقابله با آتش، سوانح و حوادث مختلف را بر عهده دارد. در ایران نخستین سازمان آتش‌نشانی از سوی روس‌ها در شهر تبریز ایجاد شد. آتش‌نشانی‌ها امروز زیرنظر شهرداری‌ها کار می‌کنند.
تاریخچه تشکیل آتش‌نشانی در بوشهر نیز به ۵۵ سال قبل برمی‌گردد؛ در این باره کارشناس سازمان آتش‌نشانی بوشهر به بامداد جنوب می‌گوید: آتش‌نشانی شهرداری بوشهر در سال 1345 با یک دستگاه خودروی آتش‌نشانی جمس مجهز به یک تانکر آب پنج هزار لیتری و لوازمی مانند لوله، سرلوله و خاموش‌کننده دستی آب و گاز و پودر و گاز به همراه شش آتش‌نشان کار خود را شروع کرد. ایستگاه اولیه این خودروی آتش‌نشانی در تعمیرگاه موتوری و خدمات شهری شهرداری بوشهر، محل کنونی پارکینگ اتوبوس‌رانی واقع در مرکز شهر که به‌صورت قدیمی و اسطبل مانند بود، قرار داشت. از مسوولان آن زمان می‌توان از علی دشتی و حبیب پورنجفی و از آتش‌نشانان می‌توان غلامحسین ریشهری‌زاده، مرحوم علی قنبری و مرحوم ماندنی تنگسیری و از رانندگان حسن‌افشارپور و جعفر راجه‌بوشهری را نام برد.
الهام فقیه در ادامه با بیان اینکه آن زمان وضعیت خودرو به صورتی بود که هنگام حرکت دو نفر از آتش‌نشانان در دو سمت خودرو روی پا رکابی مخصوص قرار می‌گرفتند، می‌افزاید: با توجه به شرایط سکونت آن زمان که بیشتر به‌صورت کپر، چادر و حلبی بود، آتش‌نشانی بیشترین مواد مصرفی خود را آب مد نظر داشت. با وسعت یافتن و تأسیس دو پمپ‌بنزین یکی در خیابان شهید مطهری کنونی «خیابان باغ زهرا» و دیگری پمپ‌بنزین خارج از محدوده شهری، ایستگاه آتش‌نشانی و خدمات شهری به‌صورت مشترک به تعمیرگاه قدیم شهرداری واقع در خیابان توحید، کوچه مقبره جنرال انگلیسی انتقال یافت و خودروی جمس اسبق جای خود را به بنز 5 تن یک کابین سپرد.
به گفته وی، در پاره‌ای اوقات آتش‌نشانی با پرسنل خود که مجهز به لباس قرمزرنگ بودند، در جلوی این سازمان واقع در اول خیابان انقلاب کنونی «ششم بهمن اسبق» و مسجد جامع عطار قرار می‌گرفتند. در این زمان یک دستگاه خودروی آتش‌نشانی بنز دوکابین نیز به آتش‌نشانی افزوده شد.
فقیه در پایان تصریح می‌کند: با شروع انقلاب اسلامی ایران و پیروزی آن و توسعه شهری و همچنین شروع جنگ تحمیلی نیاز به پرسنل و خودروهای جدید و محل جدید فزونی یافت. به همین دلیل در سال 1361 یک دستگاه لیلاند با تجهیزات کامل در اختیار آتش‌نشانی شهرداری بوشهر قرار داده شد و همچنین در سال 1362 شهرداری بوشهر اقدام به خریداری یک دستگاه خودروی آتش‌نشانی بنز 10 تن کرد که تاکنون نیز موجود و بازسازی شده است. همچنین در سال 1362 شهرداری بوشهر اقدام به انتقال تعمیرگاه موتوری و واحد آتش‌نشانی در خیابان باغ زهرا محل کنونی ایستگاه شماره یک کرد و در طول یک دهه در زمینه تجهیز این واحد به خودرو و پرسنل اقدام کرد.
آتش‌نشانی شغلی سخت و پرخطر است و کمتر شغلی را در جهان می‌توان یافت که تا این حد به‌واسطه فداکاری پرسنل خود در بین مردم معروف و شناخته‌شده باشد. آتش‌نشانان به‌واسطه این ویژگی خود همواره و در تمام فرهنگ‌ها در دید مردم محترم بوده و مردم آنان را قلبا دوست دارند. در کشور ما نیزموارد متعددی از جان‌فشانی و از خود‌گذشتگی این قشر دیده می‌شود که ماجرای آتش‌نشان فداکار امید عباسی و آتش‌نشانان شهید حادثه پلاسکوی تهران از معروف‌ترین موارد آن است.
شهر بوشهر به‌دلیل بافت تاریخی و موقعیت جغرافیایی که دارد، بی‌شک برای جلوگیری از حوادث و بلایای طبیعی نیاز به توجه بیشتری دارد. در این زمینه یکی از فعالان اجتماعی به بامداد جنوب گفت: با توجه به استانداردهای جهانی و لزوم سرعت عمل در کار آتش‌نشان‌ها برای جلوگیری و کنترل هر حادثه و حریقی در مناطقی چون سبزآباد، سرتل و امامزاده و همچنین شهرک نیایش و تنگک‌ها نیاز مبرمی به ایستگاه احساس می‌شود که قطعاً با راه‌اندازی ایستگاه‌های جدید در مناطق مذکور، می‌توان به‌شکل فزاینده‌ای جلوی پیشروی هر حادثه پیش‌بینی‌نشده و غیرمترقبه‌ای را گرفت. البته در سال گذشته با همکاری زنده‌یاد داریوش پوربهی رئیس سابق شورای اسلامی بودجه آتش‌نشانی افزایش چشمگیری پیدا کرد تا به کمک آن ایستگاه‌های جدیدی به زیرساخت‌های آتش‌نشانی استان افزوده شود.
پیمان نعمتی در ادامه با تاکید بر اینکه در حوادث، ثانیه‌ها و سرعت عمل نیروهای آتش‌نشانی از اهمیت بسیاری برخوردار است، افزود: چراکه گذشت هر لحظه احتمال فاجعه را افزون می‌کند و این مساله ضرورت ایجاد ایستگاه جدید را در شهر دوچندان می‌کند. شاید یک ثانیه باعث نجات جانی یا جلوگیری از بروز فاجعه‌ای برگشت‌ناپذیر باشد.
به گفته وی، بوشهر به‌واسطه موقعیت استراتژیک و خاص خود دارای پتانسیل‌های فراوانی در حوزه بحران‌خیزی و بروز مشکلات اجتماعی دارد. بنابراین حمایت ستاد بحران و شورای اسلامی و شهرداری می‌تواند به کمک سازمان آتش‌نشانی بیاید و پیشگیری را قبل از درمان محقق کند. امید که مدیران جهادی انقلابی نوظهور بیش‌ازپیش به این مهم همت گمارند.
نعمتی با تاکید بر اینکه بوشهر مرکز استانی است که بالقوه حادثه‌خیز است و می‌طلبد که مرکز استان با دارا بودن امکانات به‌روز و استاندارد، توانایی کمک به سایر نقاط دیگر استان را داشته باشد، تصریح کرد: آتش‌نشانی برخلاف تصور مردم نه‌فقط در خصوص آتش‌سوزی؛ بلکه در موارد متعددی چون خرابی آسانسور، گرفتن حیوانات موزی و وحشی، سیل و زلزله، گیر افتادن افراد در جاهای پرخطر و مرگ‌آفرین، جلوگیری و مدیریت اقدام به خودکشی، حوادث و تصادف جاده‌ای، کارشناسی علت حادثه، آموزش شهروندی و... نقش‌آفرین است و خدمت‌رسانی می‌کند.
وی در ادامه به مشکلات آتش‌نشان‌ها اشاره و بیان کرد: متاسفانه نداشتن قدرت اجرایی در برخورد با متخلفان و کسانی که باعث پرخطر شدن محیط زندگی خود و دیگران می‌شوند، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آتش‌نشانی است که در قانون دیده نشده است.
نعمتی در پایان خاطرنشان کرد: خطراتی مثل استفاده از ایزوگام در دیواره آپارتمان‌ها، حفظ نشدن حریم مشاغل پرخطر با مناطق مسکونی، تراکم بالا و وجود ترافیک، ناآگاهی کامل مردم در برخورد با حوادث و متاسفانه همکاری نکردن دستگاه‌های ذی‌ربط با سازمان آتش‌نشانی باعث پرخطر شدن شهر و بروز حادثه می‌شود. به‌طور مثال، بافت تاریخی شهر با وجود کوچه‌های باریک، فرسودگی و احتمال خرابی در صورت بروز زلزله، نبود شیرهای آتش‌نشانی در آن و انفعال در تصمیم‌گیری سریع در خصوص سرنوشت آن از سوی دستگاه‌های اجرایی مانند میراث و شهرداری بافت و... این منطقه مستعد بروز فاجعه شده است چون به دلیل تنگ بودن کوچه‌ها امکان تردد ماشین‌های امدادی به بافت تاریخی وجود ندارد و امیدوارم که در این منطقه حادثه‌ای به‌وجود نیاید؛ چراکه کنترل و جبران آن کار بسیار دشواری است.
یادآوری می‌شود، روز آتش‌نشانی و ایمنی شاید فرصت مغتنمی است برای اندیشیدن به رفتارهای پرخطر و ریسک‌پذیر خود و اطرافیان، چراکه گاه کوچک‌ترین رفتار ناهنجار و اشتباه برابر است با پیامدی سنگین و جبران‌ناپذیر برای خود و جامعه. بی‌شک آتش‌نشانان همیشه و در همه حال سعی در کنترل و پیشگیری از بروز حوادث پرخطر را دارند اما گاه عواملی به شعله‌ور شدن حوادث دامن می‌زنند که با شناسایی آن‌ها می‌توان روزها و شب‌های امنی را برای شهروندان به ارمغان آورد و با آموزش‌های لازم و کافی به شهروندان، زمینه بروز رفتارهای پرخطر را از سوی آن‌ها کاهش داد.
در همین زمینه روز گذشته نماینده ولی‌فقیه در استان و امام‌جمعه بوشهر رسیدگی به مشکلات و کمبودهای آتش‌نشانان استان بوشهر را خواستار شد.
آیت‌الله صفایی بوشهری ظهر سه‌شنبه با حضور در سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی بندر بوشهر در جمع خبرنگاران گفت:: در مواقع بروز حادثه و آتش، اولین جایی که نگاه مردم به آن است و به آن امید دارند، مراکز آتش‌نشانی است.
وی با اشاره به برخی مشکلات و کمبودهای آتش‌نشانان گفت: از مسئولین تقاضا دارم به آتش‌نشانان عزیز از جهت حقوق و مزایا، تسهیلات و امکانات رفاهی و اسکان رسیدگی شود و همچنین ایستگاه‌های آتش‌نشانی نیز به امکانات، تجهیزات و ماشین‌های آتش‌نشانی با آخرین استاندارها مجهز شود.
نماینده ولی‌فقیه در استان و امام‌جمعه بوشهر با اشاره به اهمیت رعایت نکات ایمنی از سوی مردم، افزود: از مردم عزیز نیز تقاضا دارم با مراقبت و مواظبت هر چه تمام‌تر از اموال و خانه‌های خودشان حفاظت کنند که دچار حادثه نشوند که در هر صورت خسارت‌هایی به بار می‌آید.
