مقصود غلامی

هنر انقلاب، هنر متعهد و هنر آیینی امروز مدیون هنرمندانی است که با غور در کنه این مفاهیم ارزشی، آثار ارزشمند و تامل برانگیزی را پدید می‌آورند تا بدین شکل ریسمان مودت را میان نسل امروز با باورهای عمیق دینی و آرمان‌های انقلاب محکم و محکم‌تر کنند. یکی از این هنرمندان علی بحرینی است.

علی بحرینی متولد فروردین ۱۳۴۹ در شهر بردخون، از نقاشان و هنرمندان خوش‌ذوق و انقلابی استان بوشهر است. وی به مدت 30 سال در اداره تبلیغات اسلامی دشتستان خدمت کرده و هم‌اکنون کارمند بازنشسته این سازمان محسوب می‌شود. اجرای کارهای هنری با موضوعات انقلابی و دینی، پرورش هنرجویان مستعد و مهم‌ترین آن‌ها اجرای دو پروژه بزرگ نقاشی دینی با موضوع زندگانی حضرت امام علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) با عنوان «مهر و ماه» که روایتگر زندگی این دو پیشوای برجسته جهان تشییع از تولد تا شهادت هست و در چند نقطه کشور به نمایش گذاشته شده، برگزاری نمایشگاه (عاشورایی) رستاخیز در نگارخانه ابوالفضل عالی حوزه هنری تهران ۱۳۹۹، حضور در ورکشاپ گرامیداشت سردار حجازی. تهران. ۱۳۹۹، حضور در ورکشاپ سرو بلند انقلاب بیاد سردار سلیمانی در دانشگاه استاد فرشچیان تهران ۱۳۹۹، حضور در کارگاه نقاشی به مناسبت سالگشت شهادت سردار قاسم سلیمانی در حرم رضوی، مشهد ۱۴۰۰، حضور در کارگاه ملی پاسداشت مقام سردار شهید نادر مهدوی۱۴۰۰، حضور در کارگاه کنگره جهانی محمد پیامبر رحمت (ص) شیراز ۱۴۰۰ و حضور در جمع هنرمندان منتخب کشوری برای اجرای تمثال سردار سلیمانی جشنواره فجر ۱۴۰۰ تهران بخشی از رزومه هنری وی محسوب می‌شود.

وی در سال جاری به پاس سال‌ها خدمت به اهل بیت (ع) و توسعه هنر آیینی و انقلابی به‌عنوان چهره برتر هنر انقلاب اسلامی استان بوشهر معرفی شد. به این بهانه گفت‌وگویی را با علی بحرینی صورت دادیم که در ادامه از نظر شما می‌گذرد.

آقای بحرینی برای شروع صحبت از همان موضوعی که به‌خاطرش با شما به گفت‌گو نشسته‌ایم، آغاز کنیم. درباره انتخابتان به‌عنوان چهره برگزیده سال هنر انقلاب در استان و نحوه این انتخاب و آثاری که منجر به این انتخاب شد، توضیحاتی ارائه بدهید؟

معمولا برای انتخاب چهره هنر انقلاب آیتم‌های مختلفی در نظر گرفته می‌شود. مثلا رصد فعالیت هنرمند در چند سال اخیر، تاثیرگذاری محتوای آثار تولیدی، کیفیت آثار و ... در سال‌های اخیر بنده در کارگاه‌‌های ملی متعددی شرکت داشته‌ام. اجرای کارهای هنری با موضوعات انقلابی و دینی، پرورش هنرجویان مستعد و مهم‌ترین آن‌ها اجرای دو پروژه بزرگ نقاشی دینی با موضوع زندگانی حضرت مولی امام علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) با عنوان مهر و ماه که روایتگر زندگی این دو پیشوای برجسته جهان تشییع از تولد تا شهادت هست و در چند نقطه کشور به نمایش گذاشته شده است.

همچنین بخش اول مجموعه رستاخیز که روایتگر صحنه‌هایی از عاشوراست. این مجموعه در اندازه ۲ ×۳ متر و با تکنیک رنگ روغن کار شده. ۳۰ تابلو هست که فعلا در فصل اول ۱۰ تابلو اجرایی شده. این مجموعه در تهران رونمایی شده و در شهرهای بوشهر و برازجان به نمایش درآمده است.

به ‌نظر شما هنر انقلاب و هنرمند انقلابی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

هنرمندانی که آثارشان بازتاب ارزش‌های انسانی و دینی است همان‌ها هنرمندان انقلابی هستند. در عصری که آثار هنری بیشتر به سمت انتزاعی یا دکوراتیو رفته و فقط ارائه زیبایی است، جای آثاری که اندیشه‌ورز و دارای گفتمان اخلاقی هستند بسیار خالی است. به عقیده ما، اثر هنری یک کالای شیک و ویترینی نیست؛ بلکه هر اثر ارزشمند هنری باید درون‌مایه قوی و تأثیرگذار داشته باشد و این مهم امکان ندارد جز با مطالعه، تعهد و ژرف‌نگری.

از دیدگاه شما آیا الزاما هرکاری که با محوریت و موضوع انقلاب اسلامی تولید شده باشد، هنر انقلابی به حساب می‌آید؟ یا مولفه‌های آن فراموضوعی است؟

در سوال پیشین تا اندازه‌ای به این موضوع نیز پرداختم. اصلا هنر انقلابی چارچوب یا محدوده‌ خاص ندارد. هنرمندانی که منعکس‌کننده ارزش‌های الهی هستند و به نوعی روایتگر باورها برای آرمان‌های دینی یا انقلابی هستند، آنان هنرمندان انقلابی‌اند. انقلاب اسلامی یکی از موضوعات هنرمند انقلابی است. هنرمند باید چشم بینای انقلاب باشد و آثارش راهگشا و منعکس‌کننده بایدها و نبایدها.

با توجه به اشتغال شما در سازمان تبلیغات اسلامی میزان اثرگذاری حضور در چنین مجموعه‌ای را در ترغیب خودتان به فعالیت در این عرصه هنر انقلاب و خلق آثار هنری چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پیش از اینکه وارد این نهاد ارزشی شوم، خود در پی نهادی بودم که رسالتی فرهنگی داشته باشد، به همین خاطر سازمان تبلیغات اسلامی را انتخاب و حدود ۲۵ سال با تمام توان و با افتخار در خدمت به مردم تلاش کردم. هرچند حضور علما و روحانیون برجسته که به‌صورت فصلی دراین نهاد حضور می‌یافتند، برای تعالی اندیشه‌هایم اثرگذار بود.

وضعیت هنر انقلاب اسلامی در استان بوشهر به‌ویژه در زمینه هنرهای تجسمی که تخصص اصلی شماست، چگونه است؟

هنر، به‌خصوص هنرهای تجسمی در استان ما متأسفانه شدیدا بیمار است. ما عملا هیچ‌گونه حمایتی از هیچ دستگاهی را شاهد نیستیم. هنرمندان شدیدا کم‌کار شده‌اند. هزینه ابزار کار بسیار بالاست؛ اما اثار هنری اقبالی در جامعه ندارد، اگر کسی هم اثری خلق کند، صرفا از روی علاقه است. در طول این سالیان درصد فروش آثار هنری در این استان بسیار ناچیز بوده است، دیگر چه برسد به هنر انقلابی. وقتی آثار تولید شده به فروش نرسد، قطعا پس از مدتی کار متوقف خواهد شد و این اتفاق متاسفانه در استان ما افتاده است. بنده پس از ۳۵ سال کار هنری از حمایت مسوولان فرهنگی استان بسیار ناامیدم و در کارگاه خودم و برای باورهای خودم که برایم بسیار ارزشمند هستند، کار می‌کنم.

به نظر شما عنوان هفته هنر انقلاب اسلامی می‌تواند تمام ظرافت‌ها و ظرفیت‌های هنر انقلاب را در این بازه‌ محدود زمانی نمایندگی کند؟

قطعاً کار مفیدی است. در واقع به‌نوعی سالیانه کارنامه هنرمندان بررسی می‌شود و هنرمندانی که تلاش بیشتری داشته‌اند، معرفی می‌شوند؛ اما این کافی نیست. هنرمند تا دغدغه اقتصاد خانواده و معیشت دارد، رغبتی برای تولید محتوا ندارد. به نظر من، باید بستری فراهم شود تا آثار هنرمندان فقط در کارگاه‌ها نماند و علاوه بر اقتصاد هنر محتواها و آثار تولیدی به نوعی فرهنگ‌سازی بینجامد. اگر روزی این مهم را عملیاتی کردیم قطعا هنرمندان آثار فاخرتری تولید خواهند کرد.

نسبت تعهد و هنر انقلابی را چگونه نسبتی می‌دانید؟

اگر هنرمند متعهد نباشد شک نکنید که اثرش اگر مخرب نباشد مفید نیز نیست؛ اگر تعهد نباشد، سیاه‌نمایی و پوچی تولید می‌شود و نه برای انقلاب که برای جامعه نیز بیماری‌زاست.

رسالت اصلی هنرمندان در عرصه هنر انقلاب را در چه حوزه‌هایی می‌دانید؟ و چه پیشنهادی برای توسعه هنر انقلاب دارید؟

ما در عرصه هنر ارزشی، آثار فاخر کم داریم. ما محتوای تأثیرگذار تولید نکرده‌ایم. مثلا انقلاب ما مقدمه ظهور آقا امام زمان (عج) است و ما پرچمدار این جنبش در جهان اسلام هستیم، اینجا این سوال مطرح هست که ما برای امام زمان و فرهنگ مهدویت که امروزه دنیا تشنه‌ی آن است، چه کارهای زیربنایی یا تأثیرگذاری خلق کرده‌ایم؟! می‌شود گفت هیچ. ما در فیلم هم بسیار کم کار کرده‌ایم.

اربابان فرهنگی کشور باید ریل‌گذاری کنند و فرهنگ احیای ارزش‌ها را از منظر هنر به جهان معرفی کنند. تدوین برنامه‌های بالادستی در این زمینه ضروری است. ما نباید فقط به فکر امروز کشور و جهان باشیم، بلکه برای نسل‌های آینده فرهنگ غنی اسلام را نهادینه کنیم.

به نظر شما دستگاه‌های فرهنگی و نهادهای انقلابی چه نقش و کارکردی در حمایت از هنر و هنرمندان انقلابی می‌توانند داشته باشند؟

من لازم می‌دانم دستگاه‌های فرهنگی و نهادهای انقلابی در این مقوله ورود کنند و با انجام اقداماتی از جمله شناسایی پیشکسوتان و نخبگان در هر رشته هنری و ارائه پروژه‌های خاص و تأثیرگذار در جامعه به آنها، اوضاع نابسامان و راکد هنر را چاره‌ای کنند. یادآوری می‌شود با مشارکت شرکت‌های مادر می‌شود بار مالی طرح را مرتفع کرد و به این موضوع باید واقف بود که پیشکسوتان تجربه‌های گرانسنگی را پشت سرگذاشته‌اند تا به این نقطه رسیده‌اند، پس نباید فرصت‌سوزی کرد.

برپایی نمایشگاه‌های بزرگ سالیانه یا حتی بیشتر و فرهنگ‌سازی برای رونق بازار هنر، صادرات تولیدات برگزیده هنرمندان به‌صورت نمایشگاهی به کشورهای منطقه، مکلف شدن دستگاه‌های اجرایی برای خریداری سالیانه یک اثر هنری، اهتمام برای ایجاد فضاهایی حتی کوچک برای برپایی نگارخانه‌های دائمی در شهرستان‌ها و معرفی هنرمندان به سازمان‌ها و شرکت‌ها برای اجرای پروژه‌های هنری می‌توانند از کارکردهای مؤثر در حوزه حمایت از هنر و هنرمندان انقلابی باشد.

سخن پایانی؟

دوست دارم از این فرصت استفاده کنم و دوباره از مسوولان محترم فرهنگی تقاضا کنم که به‌طور جدی و عملی از کیان هنر استان پاسداری کنند و در بالندگی هنر تاثیرگذار بکوشند. شعار و وعده‌ بدون پشتوانه می‌تواند اثری بسیار مخرب داشته باشد.

جا دارد از جناب حجت‌الاسلام طاهری، مدیرکل اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان که در حد بضاعت خویش سنگ بنای حمایت از هنر دینی و ارزشی را پایه‌ریزی کردند و در چند عرصه‌ فرهنگی، هنری حمایتی صمیمانه داشته‌اند، تشکر ویژه کنم و امیدوارم بازخوردهای توجه این عزیز منجر به تحولی مبارک در عرصه فرهنگی و هنری استان شود.