الهام بهروزی
گردشگری به‌عنوان صنعت پیشرو در جهان، امروز نبض اقتصاد بسیاری از کشورها را در اختیار خود گرفته است و بدون رقیب پیش می‌رود. ایران از جمله کشورهایی است که با استفاده از ظرفیت‌های تاریخی و جاذبه‌های متنوع و منحصربه‌فرد که دارد، تلاش کرده تا در دهه‌های اخیر به رونق این صنعت بیفزاید.
بدیهی است گردشگری انواع و اقسامی دارد که هر کشور با توجه به نوع نگاه و ظرفیت‌هایی که دارد توانسته جنبه‌های مختلف آن در خود ایجاد و نگاه و توجه گردشگران را از سراسر جهان جذب کند. در این میان، در سال‌های اخیر ایران به‌دلیل برخورداری از روستاهای خوش آب و هوا با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی کم‌نظیر، عمده تمرکز خود را روی رونق گردشگری روستایی گذاشت تا زیبایی و اصالت فرهنگ بومی و شفاهی مناطق مختلف خود را با همه نشانه‌ها و المان‌هایش به دیگر مردمان معرفی و شناسایی کند و در کنار آن با ایجاد مشاغل جدید، به رونق جوامع محلی بیفزاید و به درآمدزایی در این مناطق بکر کمک کند.
در کنار توسعه گردشگری روستایی با احداث اقامتگاه‌های بومگردی با معماری و طراحی‌های اکولاژ، در مناطق ساحلی نیز با ایجاد زیرساخت‌های متعدد تلاش کرد که گردشگری دریایی را نیز رونق بدهد که در این زمینه به توفیقاتی نیز دست یافت ولی برای رسیدن به دوره شکوفایی گردشگری دریایی در بنادر به‌ویژه بنادر جنوب راه زیادی مانده است؛ چراکه نبود ساختارهای گردشگری عمدتا این مناطق را که مناطقی گردشگرپذیر هستند و سهم بسزایی می‌توانند در توسعه پایدار استان خود و کشور ایفا کنند، به مناطقی صرفا مسافرپذیر بدل کرده است. مثل بنادر استان بوشهر.
این استان که در گستره خود بنادر مهم و تجاری و تاریخی متعددی را جای داده است، به‌دلیل کمبود امکانات و ساختارهای گردشگری نتوانسته آن‌گونه که باید از صنعت گردشگری برای رسیدن به توسعه پایدار بهره‌برداری کند که می‌طلبد متولیان امر، با نیازسنجی و بررسی ضعف‌های ساختاری، واکاوی اهمیت بندرهای استان و سهم آن‌ها در جذب گردشگران داخلی و خارجی بستر مناسب را برای پیشرفت و رونق این شهرها در حوزه گردشگری ایجاد کنند.
از مبحث گردشگری دریایی که عبور می‌کنیم، می‌رسیم به گونه دیگری از گردشگری که در یکی دو سال اخیر به‌شدت مورد توجه فعالان و متولیان گردشگری قرار گرفته و آن هم گردشگری غذاست که از اهمیت بسزایی در درآمدزایی و توسعه مناطق مختلف ایران برخوردار است. طبق بررسی‌ها، یک سوم از هزینه‌های هر گردشگری را غذا و خوراکی تشکیل می‌دهد که این مساله می‌تواند به نقطه قوتی برای رونق این نوع گردشگری در کشور بینجامد.
استان بوشهر از جمله مناطقی است که در زمینه غذایی به‌ویژه غذاهای دریایی دارای تنوع بالاست که اغلب این غذاها بسیار خوشمزه و خوش‌طعم هستند و برای گردشگران مزه و شکل آن‌ها تازگی دارد. بی‌شک با فعال کردن و مهم دانستن گردشگری غذا می‌توان به رونق صنعت گردشگری در استان بیش از پیش دل بست.
بندر گناوه یکی از بنادر مهم استان بوشهر است که دارای غذاهای بومی و دریایی متعددی است و معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از: قلیه‌ماهی، میگو پلو، میگو دوپیازه، تنداز (ته‌چین ماهی)، لخلاخ (دمپخت ماهی)، قلیه میگو، ماهی سرخ‌کرده، ماهی تنوری، شله ماهی، ماهی شور (یا ماهی سور) و ... اغلب این غذاها با اقبال خوبی از سوی مسافران و گردشگران مواجه می‌شوند.
یک بانوی گناوه‌ای در این باره به بامداد جنوب گفت: غذاهای محلی گناوه زیاد است که با مرغ، ماهی و گوشت معمولا درست می‌شود ولی غذاهای مشهور این بندر، بیشتر غذاهای دریایی هستند. غذاهایی که با ماهی و میگو و سبزی‌های معطر و سیر درست می‌شوند. شاید اغلب مهمانانی که به این‌جا می‌آیند، در جاهای دیگر غذاهای دریایی را خورده باشند ولی بیشتر آن‌ها وقتی غذاهای دریایی ما را می‌خورند از طعم متفاوت و لذیذ آن تعریف می‌کنند.
سکینه عباسی در ادامه با اشاره به اینکه یکی از غذاهای منحصربه‌فرد ما، لخلاخ است، افزود: این غذا با ماهی‌های گوشتی مثل هامور، شیر و... برنج، سبزی‌های معطر مثل گشنیز، شوید، شنبلیله و سیر و فلفل زیاد طبخ می‌شود. این غذا یکی از خوشمزه‌ترین غذاهای منطقه گناوه است که معمولا در برخی از رستوران‌ها هم سرو می‌شود ولی نوع خانگی آن کیفیت بیشتری دارد.
وی غذاهای دیگری مثل قلیه ماهی، میگوسوخاری، میگو دوپیازه، تنداز را از غذاهای مشهور این شهر دانست و تصریح کرد: غذاهای محلی گناوه معمولا چاشنی تندی دارند و با مواد باکیفیتی پخت می‌شوند. این غذاها همچنان محبوب هستند و خوراکی‌های جدید و فست‌فود هنوز نتوانسته جایگاه غذاهای سنتی را بگیرد. بی‌شک طبخ این غذاها در رستوران‌ها و اقامتگاه‌ها می‌تواند کمک شایانی به حفظ و شناسایی فرهنگ غذایی این منطقه کند.
عباسی یادآور شد: یکی از خاص‌ترین و البته ساده‌ترین غذاهای دریایی گناوه، شله ماهی است که با خرده گندم (للک)، سبزهای معطر مثل شوید، گشنیز و شنبلیله و سیر و سر ماهی‌های گوشتی و گاه با خود این ماهی‌ها پخته می‌شود. این نوع شله معمولا مزه تندی دارد ولی بسیار خوش‌طعم است.
این بانوی آشپز در پایان خاطرنشان کرد: امیدوارم مسوولان با فراهم کردن بستر مناسب برای را‌ه‌اندازی جشنواره‌های فصلی، غذاهای بومی استان را که میراث ارزنده‌ای از نیاکانمان هستند، حفظ، احیا و معرفی کنند. این جشنواره‌ها بی‌شک به پویایی جوامع محلی و درآمدزایی آن‌ها کمک شایانی می‌کنند.
کارشناسان حوزه گردشگری غذا هم بر این باورند که گردشگری غذایی با تمرکز بر مسائل فرهنگی، علاوه براینکه خاطره‌ای به‌یادماندنی برای مسافران رقم می‌زند، می‌تواند به اقتصاد بخش‌های کوچک جامعه به‌خصوص جامعه روستایی ایران کمک کند. این نوع گردشگری اگر به‌درستی انجام پذیرد، می‌تواند با حفظ هویت به توسعه پایدار کشورمان کمک کند.
با این اوصاف، فعالان و علاقه‌مندان این حوزه و همه کسانی که به طبخ غذاهای سنتی و اصیل ایرانی علاقه دارند باید تحت حمایت قرار گرفته و به کارآفرین تبدیل شوند. در این میان، استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ها و فضای مجازی برای تبلیغ غذای بومی، ایجاد زمینه مشارکت مردم، جذب تسهیلات دولتی و سرمایه‌گذار و همچنین ارائه آموزش‌های لازم در این خصوص موثر خواهد بود.
بی‌شک گردشگری غذا زمینه توسعه اقتصاد محلی و اشتغال‌زایی در مناطق محروم را فراهم می‌کند. ضمن اینکه، استفاده از غذاهای محلی که اغلب سالم و ارگانیک هستند، میزان ابتلا به مسمومیت‌های غذایی در سفر را هم کاهش می‌دهد که خود موضوع قابل تاملی است.
همچنین کارشناسان مطالعات گردشگری بر این عقیده هستند: از آنجا که، زنان در افزایش رونق اقتصادی و معرفی هنرهای بومی یک منطقه نقش ویژه‌ای ایفا می‌کنند و استفاده از توانمندی و تجربه‌های آنان در حفاظت از آن بخش از میراث فرهنگی کشور که به‌دست فراموشی سپرده شد، اهمیت زیادی دارد، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیرامون رشد و گسترش گردشگری غذا، بایستی توجه به نقش زنان را در ترویج این نوع گردشگری در اولویت برنامه‌ریزی‌های خود قرار بدهد.
