29 سال پیش زمانی‌که پدرم به سفر حج مشرف شده بود، عمویم برای مراسم بازگشت او برنامه‌های فرهنگی جالبی داشت. با این‌که کودک بودم ولی کامل یادم هست که احادیث و جمله‌های ارزشمندی را درباره حج به شوهرخاله‌ام که خطاط است، داده بود تا روی مقوا بنویسد و به در و دیوار خانه نصب کرده بود اما کار دیگر عمو که اثرگذارتر بود، تهیه کتاب‌هایی کم‌حجم و کاربردی با موضوعات مذهبی بود که میان مهمانان توزیع می‌شد. کتاب‌هایی که سوغاتی سفر حج بودند برای مهمانان حاجی.

وقتی از طرح «نذر کتاب» آگاه شدم، به یاد کار فرهنگی عمو افتادم. 

اما برویم سر وقت این طرح و کسی که تصمیم گرفت کتاب نذر کند. سال 88 بود که انتشارات هزاره ققنوس پیشگام طرحی شد به‌نام «نذر کتاب»؛ طرحی که می‌خواست بگوید، نذری فقط غذای جسم نیست بلکه برای تامین غذای روح هم می‌توان نذر کرد.

آن سال که رضا حاجی‌آبادی مدیر انتشارات هزاره ققنوس طرح خود را شروع کرد، سه یا چهار ناشر دیگر با 10عنوان کتاب با او همراه شدند اما حالا به گفته خودش تعدادشان به اندازه قابل قبولی رسیده است.

او که پارسال طرحش را به‌نام خودش در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی و نیز اداره کل حقوقی و امور مالکیت معنوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت کرده، نذرش را علاوه بر ماه محرم در ماه رمضان هم ادا می‌کند.

حاجی‌آبادی گفته، کار و او همکارانش مثل یک خیمه یا تکیه فرهنگی است که درش به روی همه باز است و از کسی که پنج هزار تومان بودجه دارد تا کسی که حتی همین مبلغ را هم نمی‌تواند بدهد و تنها دوست دارد کتاب را در دست افراد جامعه بچرخاند، می‌توانند در این طرح شرکت کنند.  او گفته ما کسانی را که سعی می‌کنند آوازه این طرح را به گوش دیگران برسانند نیز همراهان خود می‌دانیم. بانی طرح نذر کتاب معتقد است اگر رسانه‌ها کمک کنند، این طرح در کشور فراگیر خواهد شد. 

حاجی‌آبادی از راه‌اندازی سامانه‌ای پیامکی به شماره ۰۲۱۰۰۰۰۳۶۵ هم خبر داده که هر کس کلمه «نذر» را به آن بفرستد، نشانی سایت، شماره تلفن‌ها و اطلاعات لازم در اختیارش قرار می‌گیرد تا عضوی از این طرح شود.

او اصول طرحش را هم این گونه بیان کرده است: 

1) ما کتاب رایگان هدیه نمی‌دهیم، 2) ما نمی‌خواهیم کتاب‌ها در قفسه کتابخانه‌ها زندانی شوند، 3) کتاب‌های نذری برای خوانده شدن نذر شده‌اند، 4) تلاش ما ترویج سنت حسنه نذری دادن برای یک محصول فرهنگی مثل کتاب است، 5) فرهنگ نذری فقط برای غذای جسم نیست بلکه می‌توان غذای روح مردم را نیز تامین کرد، 6) ما روغن ریخته را نذر امامزاده نمی‌کنیم، بهترین کتاب‌هایمان را نذر کرده‌ایم و 7) شما هم می‌توانید در این نذری شرکت کنید و یک کتاب را نذر فرهنگ کشور کنید.

حاجی‌آبادی شعار نذر کتاب را هم این‌گونه معرفی کرده است: 

1) برای ترویج فرهنگ مطالعه نیاز نیست درخت‌ قطع کنیم، 2) لازم نیست به محیط زیست آسیب برسانیم و 3) یادمان باشد؛ هر کتاب خوب را چند نفر می‌توانند بخوانند.

نذر کتاب در گناوه

فکر و طرح مدیر انتشارات هزاره ققنوس در دیگر مناطق کشور هم طرفدار پیدا کرده است. شاید آنها عضو ستاد آقای حاجی‌آبادی نشده باشند اما فکرشان با او یکی بوده و خواسته‌اند برای فرهنگ کشور کاری بکنند. در تاسوعا و عاشورای امسال گناوه‌ای‌ها هم نذر کتاب داشتند. هر چند در مقیاسی محدود اما امیدوارند این کار را گسترش دهند.

امسال چند تن از اعضای یکی از هیات‌های عزاداری گناوه نیت نذر کتاب می‌کنند و با همراهی انتشاراتی شهرشان به عزاداران حسینی کتاب هدیه می‌دهند. غلامحسین دریانورد، مدیر انتشارات دریانورد در این باره می‌گوید: پارسال خیلی محدود در حد 30 تا 40 جلد کتاب نذری میان عزاداران توزیع کردیم اما امسال برنامه منسجم‌تری داشتیم و توانستیم 200 جلد کتاب در سه عنوان با موضوعات اشعار آیینی و دفاع مقدس که کاری است از مولفان هم‌استانی، به ارزش 20 میلیون ریال توزیع کنیم.

وی که 14 سال است انتشاراتی دارد، دغدغه‌اش این بوده که کتاب‌ها جایی پخش شوند که خواننده داشته باشند نه این‌که در کتابخانه‌ خانه‌ها باقی بمانند، به همین علت کتاب‌ها را جایی توزیع کرده‌اند که همراه یار مهربان بوده‌اند. دریانورد گفت که 40 درصد از هزینه خرید کتاب را تخفیف دادیم و60 درصد بقیه را هم نذرکنندگان پرداخت کردند.

او معتقد است اگر برنامه‌ریزی شود، می‌توان این کار را بهتر و گسترده‌تر برگزار کرد. هرکاری که در زمینه آشتی دادن ما با کتاب صورت گیرد، خوب است و باید به آن اهمیت داد. همین کارهای کوچک اگر به شکل‌های مختلف ادامه یابد، می‌تواند ما را به انس گرفتن با کتاب تشویق کند.

نذر کتاب به روز خاصی محدود نمی‌شود و همیشه می‌توانیم برای فرهنگمان نذر کنیم وحتی نذرهای دیگری را در این خصوص رواج دهیم، یه‌عنوان مثال، حالا که شبکه‌های اجتماعی اثرگذاریشان را ثابت کرده‌اند، نذر کنیم که با استفاده از همین شبکه‌ها یک رفتار خوب را در جامعه گسترش دهیم.

روز گذشته تصاویر بسیاری از نذر کتاب در شهرهای مختلف کشور منتشر شد که نشان می‌دهد می‌توان عادت‌های خوب را هم میان مردم ترویج کرد و نیازی نیست که فقط حلیم، آش، قیمه و قورمه بار گذاشت.