بامداد24/فرشته قهرمانی:
بیست و هفتم شهریورماه، بیست و هفتمین سالروز درگذشت محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار و روز بزرگداشت این شاعر است که در تقویم بهنام روز «شعر و ادب فارسی» نامگذاری شده است. سیدمحمدحسین بهجت تبریزی از چهرههای شاخص ادبیات و شاعر منظومه معروف «حیدر بابایه سلام»، در سال 1285 در تبریز متولد شد.
تحصیلات مقدماتی را با خواندن گلستان و نصاب در مکتب نزد پدر دانشمند خویش شروع کرد و در همان زمان با دیوان خواجه الفتی سخت یافت. پس از تحصیلات مقدماتی خود، دوره متوسطه را در مدرسههای متحده و فیوضات به پایان برد و در سال 1300 به تهران آمد و دنباله تحصیلات خود را در دارالفنون ادامه داد تا اینکه بالاخره در سال 1303 وارد مدرسه طب آن زمان شد، و پس از پنج سال تحصیل در رشته پزشکی، یعنی یک سال قبل از دریافت درجه دکترای خویش، دست از ادامه تحصیل کشید و به خراسان رفت.
شهریار از دوران کودکی به سخن خواجه دل باخت و بیشتر اوقات خود را با مطالعه دیوان حافظ میگذراند. طبع لطیف، دل حساس و روح سرگشته و پرشور شهریار روز به روز او را به سرودن شعرهای پرسوزتر واداشت. سخنشناسان و دوستان شهریار در سال 1308 مجموعهای از سرودههای او را چاپ کردند. برای این دیوان سه مقدمه به قلم ملکالشعرا بهار، سعید نفیسی و پژمان بختیاری نگاشته شد. شهریار پس از بهسر بردن چندینساله در تهران، بالاخره به زادگاه خود تبریز رفت. این شاعر پس از انقلاب اسلامی، سرودههایی نیز به مناسبتهای مختلف در همگامی با مردم انقلابی سرود. او سرانجام در سال 1367 در سن 84 سالگی از دنیا رفت.
شهریار در شعر علاوه بر تامل و مطالعه شاعران و سرآمدان ادب فارسی، از مطالعه اشعار سرایندگان ترکزبان و آذری نیز غفلت نکرد. آشنایی با دیوانها و اشعار شاعران از یکسو و مطالعه و آگاهی از سیر و جریان ادبیات در دیگر کشورها از سویی دیگر منجر به این شد تا شاعری در آذربایجان ظهور کند که نه تنها در شعر فارسی که در ادبیات ترکی نیز آغازگر سبکی جدید باشد. اولین دفتر شعر او در سال 1310 با مقدمه ملکالشعرای بهار و پژمان بختیاری منتشر شد. شهریار پس از آن منظومه «حیدر بابایه سلام» را در سال 1330 منتشر کرد و با این اثر در ادبیات آذری ماندگار شد. سرودههای شهریار چندی است که به زبانهای مختلف ترجمه شده است. اول مخاطبان او در خارج از مرزهای ایران، ترکزبانهای جمهوری آذربایجان بودند اما طبع لطیف شهریار و ذوق سلیم او، هر مخاطب دوستدار شعری را مجذوب خود میکند.
شهرت شهریار مدیون اشعار عاشقانه اوست
حسین سلیمی، عضو هیاتعلمی ادبیات دانشگاه خلیج فارس بوشهر در خصوص سبک شعری شهریار و تاثیر وی بر شاعران پس از خودش به بامداد جنوب گفت: سبک شعری شهریار سبک عراقی است و محتوای اشعارش نیز برگرفته از اشعار دوران عراقی است، هرچند که رگههایی از زبان معاصر در آن دیده میشود.
وی با بیان اینکه شهریار بیشتر در قالب غزل کار کرده است و در بقیه قالبها مانند مثنوی چندان موفق نبوده است، تصریح کرد: شهریار در غزل یک مقلد تمامعیار است و جریانساز نیست و اگر شهرتی هم بهدست آورده بیشتر بهدلیل اشعار عاشقانه و بعد عاطفی غزل بوده است.
الهام بهروزی که خود نیز از استادان ادبیات در دانشگاه های بوشهر است، به بامداد جنوب گفت: شهریار نه تنها شاعری برجسته و ارزشمند در ادب پارسی محسوب میشود بلکه عاشقی دردمند است که تا لحظه مرگ به عشق جاودانش وفادار میماند، بهطوری که کلام وی بعد از این عشق نافرجام به پختگی و کمال میرسد و در غزلیاتش به وفور میتوان ردپای عشق، غم و سوز و گداز عاشقانه را دید. شهریار عاشقی است که بعد از سالها با دیدن معشوقش فیالبداهه میگوید: «یار و همسر نگرفتم که گرو بود سرم / تو شدی مادر و من با همه پیری پسرم...»
وی با بیان اینکه عشقی که در اشعار و غزلیات شهریار جریان دارد، نمونه کامل یک عشق زمینی است که عاشق زردروی دائم در هجران و فراق یار اشک میریزد و از جفای او مینالد، تصریح کرد: شهریار همچنین در غزل دیگر به زیبایی از بیوفایی محبوبش شکایت میکند و تمام انتظار جانگداز خویش را فریاد میشد و با حال زاری خطاب به معشوق میگوید که دیگر آمدنت سودی ندارد؛ «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا / بیوفا حالا که من افتادهام از پا چرا...»
شهریار چهره ماندگار شعر پارسی است
بهروزی با اشاره به اینکه استاد شهریار در ادب پارسی جزء چهرههای ماندگاری است که همراه عاشقانههایش در درون سینهها و یادها ماناست، گفت: شهریار علاقه وافری به حافظ داشت و با تضمینهایش از لسان الغیب، تا حد چشمگیری مضامین شعری او را به دوره معاصر وارد کرده است. شعر و ادب فارسی بدون شک وامدار اشعار شهریار است و به همین دلیل روز مرگ او بهنام روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است، چراکه این شاعر آذریزبان عمده شعرهای خود را به زبان فارسی سروده است و بعدها به درخواست مادرش به زبان ترکی نیز شعر سرود و منظومه مشهور خود را با عنوان «حیدر بابایه سلام» سروده است که حیدربابایه نام کوهی است که وی هنگامی که تنگدل میشد به آنجا پناه میبرد و بسیاری از اشعار خود را آنجا سروده است.
منظومه «حیدر بابا» حادثهای شگفت در ادبیات ایران
حسین نوشآبادی، معاون حقوقی، امور مجلس و امور استانهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در آیین گشایش کنگره بینالمللی بزرگداشت استاد شهریار گفت: بدون تردید آنچه شهریار را بلامنازع و بیهمتا بر اریکه شعر معاصر میسازد، این موضوع است که وی در هر دو زبان فارسی و ترکی شاهکار آفریده است و انتشار منظومه حیدربابا حادثه شگفت در ادبیات ایران بهشمار میرود. بیگمان در میان شاعران پس از مشروطه، شهریار از حیث شهرت و محبوبیت هیچ همانندی ندارد و خلاف بسیاری از شاعران هم روزگار خود که اغلب در سالهای پایانی حیات به شهرت رسیدهاند، از همان آغاز شاعری بلندآوازه زیست و هرگز گستره نفوذ مردمیاش در فراز و فرود رخدادها و دگرگونیها کاستی نگرفت. نام شهریار نه تنها در جغرافیای وسیع شعر فارسی بلکه در میان ترکزبانان جهان بهویژه در ترکیه و قفقاز نامی آشناست و حتی در سالهایی که دیوار آهنی کمونیسم بر قفقاز کشیده شده بود، شعر شهریار همچنان در این دیار طنینانداز بود و اهالی آن سامان را به اسلام فرا میخواند.