الهام بهروزی
شیوع کرونا مصائب و مشکلات فراوانی برای بشریت به همراه داشته و دارد و تمام ابعاد زندگی او را تحت شعاع خود قرار داده است. یکی از بعدهای زندگی بشری که سخت از وجود و پاندمی کرونا آسیب دید، هنر بود. از آنجایی که هنر نبض زندگی محسوب می‌شود، اساتید هنرشناس کوشیدند با ارائه راهکارهایی با استفاده از فضای مجازی دریچه‌ای تازه از آن را در عصر اختناق کرونا بگشایند.
احمد نادعلیان، حجار، نقاش و استاد هنرهای محیطی و زمینی ایرانی در بحران کرونا با پیش‌بینی و اجرای نخستین کارگاه اینترنتی هنر معاصر، برخی از هنرمندان و هنرآموزان سراسر کشور را در دنیای مجازی گرد هم آورد تا با استفاده از ابزار هنر و خلاقیت، دیدگاه، دغدغه و نگرانی‌های خود را با نگاهی زیباشناسانه پیرامون جهان امروز و مصائب و داشته‌هایش به تصویر بکشند. در این کارگاه مجازی چند ماهه (از ۱۵ اردیبهشت‌ماه تا ۱۵ مردادماه)، هنرمندان مرحله به مرحله روی طرح‌ها و ایده‌ها و اتودهای خود کار کردند تا به گروه ستاره‌دار این کارگاه رسیدند و در نهایت ایده‌ها و اتودهای خود را در قالب هنرهای متنوع و متعدد به زبان عصر خویش روایت کردند که هر کدام از این آثار دنیای شگفت‌انگیزی را به مخاطب انتقال می‌دهد و این نشان از آن دارد که هنر نزد ایرانیان است و بس. خروجی این کارگاه اینترنتی در قالب یک کتاب دیجیتالی در ۶۳ صفحه تولید و منتشر شده است. این کارگاه به همت مرکز هنر پردیس و با حمایت موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر و با مدیریت استاد احمد نادعلیان برگزار شد.
از استان بوشهر هم یک بانوی هنرمند به‌نام نوشین موسوی در آن شرکت داشت که خلاقیت و هنرمندی این هنرمند در این کارگاه تا بدانجا بود که به تیم اجرایی اصلی تدوین کتاب اولین کارگاه اینترنتی هنر معاصر نادعلیان (نوشین موسوی، مسلم سعید و ساره ملکی) راه یافت. موسوی متولد بوشهر و دانش‌آموخته رشته هنرهای تجسمی، مجسمه‌ساز، نقاش، تصویرساز، طراح لباس، استاد هنرهای زمینی، اجرا، چیدمان و... است که در حال حاضر به‌عنوان مدرس در هنرستان و دانشگاه‌های بوشهر مشغول به تدریس است.
این بانوی هنرمند در این کارگاه به یکی از دغدغه‌های جدی خودش در حوزه هنر، یعنی حفاظت از محیط زیست پرداخته است. وی در شرح این دغدغه‌اش در کتاب مذکور نوشته است: «یکی از دغدغه‌های هنرمند معاصر حفاظت از محیط زیست است و اگر قرار باشد هنرمند در این راستا اقدامی کند، بهتر است از محیط زیست پیرامون خود شروع کند تا این عمل بومی او رفته‌رفته به سمت جهانی شدن پیش برود.
در شهری ساحلی به دنیا آمده‌ام و همه کودکی‌ام در کنار دریا سپری شده است؛ به‌گونه‌ای تمام آرامش و رویکردهای هنری‌ام را به دریا مدیونم. او همیشه مرا صدا می‌زند و به سوی خود فرامی‌خواند. از این‌رو، ساحل منطقه کودکی‌ام را به‌عنوان سایت اجرای اثر انتخاب و آن را بیش از پیش بررسی کردم.
با مردمان آن‌جا ارتباط عمیق‌تری پیدا کردم و آن‌ها را در روند اجرای اثر شریک کردم. با حضور همیشگی‌ام در آن‌جا، مردم بومی بیشتر از من و هدف من شناخت پیدا کردند. آن‌ها همدلی خود را با صدا کردن من به‌نام «دختر دریا» نشان دادند. در جمع‌آوری زباله‌های پارچه‌ای در ساحل (لباس‌های جامانده از شناگران محلی، تکه‌های بادآورده) مرا یاری کردند و حاصل کار با تمام حس کودکی من بر روی شن‌ها نشست.»
نوشین موسوی در این باره به بامداد جنوب گفت: نزدیک به یک دهه می‌شود که همه آثار یک هدف را دنبال می‌کنند که آن هم آگاهی‌بخشی به شیوه شخصی است. نگرانی و دغدغه من هم جهان پیرامونم و به همان اندازه عناصر و موجودات با همه تعلقاتشان است؛ اما این بار آثارم با رویکردی جدیدی و با هدف پویایی هنر در چنین شرایط خاصی که کرونا برای جهان به‌وجود آورده، خلق شدند.
وی در ادامه در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه شما به زبان هنرتان دغدغه‌های محیط زیستی خودتان را ترسیم کردید، در این آفرینش آیا مخاطب شما تلنگر می‌خورد و احساس خطری را که در بطن کارهای‌تان نهادینه کردید، دریافت می‌کند، توضیح داد: خوشحالم راهی را آغاز کردم و پیش می‌برم که قابل فهم برای عموم است و مرا به مردم نزدیک‌تر می‌کند؛ چراکه وقتی هنر در قالبی خاص با مفاهیم و آبستره‌وار در گالری‌ها و فضاهای بسته محصور می‌شوند، احساس خفگی به من دست می‌دهد مثل ماهی دریایی که آن را درون تنگ بیندازند. بنابراین کارهایم را با انتخاب فضایی مناسب در همان مکان می‌سازم تا اگر حتی کودکی اثر را -که حاوی پیام‌های محیط زیستی است- ببیند، پیامی در ذهن او بدون آموزش نهادینه شود که این نتیجه مثبت و تاثیرگذار برای من خوشایند است.
موسوی در ادامه در خصوص مزایای برگزاری کارگاه اینترنتی هنر معاصر استاد نادعلیان در دوران بحرانی کرونا که هنر هم مانند سایر عرصه‌های دیگر به انزوا رفته، تصریح کرد: از مزیت‌های این کارگاه همین بود که چارچوب موضوعی تعیین نکرده بودند و هنرمندان می‌توانستند به شیوه خود اثرشان را ارئه دهند که تنها معاصر بودن نقطه عطف هر اثر بود که از نظر من ورود به این کارگاه خود معاصرترین شیوه برای هر هنرمند بود؛ اما در تقسیم‌بندی آثار برای ارائه در کتاب دیجیتال تصمیم جمعی بر آن شد تا آثار با اولویت موضوعات به‌روز که تاکید بر معاصر بودن هم داشت، از مسائل کرونایی، محیط زیست، هنرهای اجرا و دیگر موضاعات انتخاب شوند که البته در این میان نگرانی‌های محیط زیستی همیشه وجود داشته و از اولویت‌های هنر معاصر است.
این استاد هنرهای زمینی درباره اهمیت برگزاری این کارگاه در شرایط سخت کرونا در کشور توضیح داد: بدیهی است که هنر نمی‌میرد و هنرمند هم به‌واسطه هنرش زنده است که البته این جمله در شرایط حاضر بار معنایی بیشتری به خود می‌گیرد. در این کارگاه از یک‌سو، هنرمندان در این شرایط سخت و بدون دیدار حضوری راهی را پیش گرفتند که پیش‌تر برای انجامش گردهم می‌آمدند و آثاری را خلق می‌کردندد اما این بار همان هدف به شیوه نوین اجرایی شد. هنر این قابلیت را دارد که بر موج جریانات اجتماعی سوار شود. در این شرایط سازگاری هنرمندان با تکنولوژی این امکان را فراهم آورد تا کارگاهی عملی و آموزشی از راه دور برگزار شود.
وی ادامه داد: از سویی دیگر هم با وجود هنر معاصر در شرایطی که بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی جوامع جهانی را بمباران روانی کرده است و در واقع اصل بحران وضعیت روحی آن تلقی می‌شود، واکنش‌های مردم در جوامع مختلف تعریف نشده است و به همان اندازه بحران می‌تواند بیمارگونه باشد. شاید با هنر و تولیداتی که در این مسیر صورت گرفت با حفظ پویایی و شور هنرمندان به‌واسطه چشم‌پوشی نکردن و ادامه دادن خلق اثر پیام‌هایی عمیق در دل جامعه تزریق کنند. در نهایت می‌توانم بگویم که این کارگاه ضرورت اجرا پیدا کرد و موفق عمل کرد؛ چراکه به‌واسطه این حرکت پویا هنرمندانی که خود دچار بیماری شده یا عزیزانشان را از دست داده بودند فعالیت و تعاملات خود را قطع نکردند.
موسوی در ادامه به بیانیه خود در کتاب دیجیتال اولین کارگاه اینترنتی هنر معاصر اشاره و تصریح کرد: بیانیه من با این جمله شروع می‌شود که «یکی از دغدغه‌های هنرمند معاصر حفاظت از محیط زیست است» اما چگونه؟ نکته‌ای که در بیانیه این اثر حائز اهمیت است، این است که هنرمند ابتدا از محیط پیرامون خود شروع کند تا این حرکت بومی او رفته رفته به سوی جهانی شدن پیش برود. از نظر من وقتی هدف واحدی وجود داشته باشد، از ه رجای دنیا که باشی، می‌توانی همراه بشوی، مانند همین کارگاه که هنرمندان از جای جای دنیا و نقاط مختلف ایران گرد هم آمدند.
این استاد دانشگاه در ادامه در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا چنین کارگاه‌هایی قابلیت پویایی هنر را در شرایط بحرانی مثل شرایط اخیر به صورت مجازی دارند، گفت: به طور قطع بله؛ تا قبل از این دوران ویروسی که همیشه فعالیت‌های هنر با تمامی مشکلات انجام می‌شده. هنر، پویایی خود را در شرایط استثنایی نشان داده است. از نظر من این بار حتی عمیق‌تر. به‌غیر از سازگاری و برقرار بودن زیرساخت‌های تولیدات معاصر و تطبیق مدیوم‌ها با ابزار و رسانه‌های نوین، این قابلیت را پیدا کرده که حتی در جاهایی که مکان فرهنگی وجود ندارد و فعالیت فیزیکی و تعاملات فرهنگی صورت نمی‌گیرد ما به بهترین شکل به‌صورت صوتی-تصویری با قابلیت انتقال مستندات و ارتباطات تعاملی هنرمندان بتوانیم ذهنمان را پویا نگه داریم. پویایی به تعریف من یک حرکت ذهنی است که با وجود تلاطم‌ها و بحران‌های موجود در طول مسیر انتخابی از فعالیت باز نمی‌ماند. با این تعریف نه تنها این شرایط نتوانسته محدودیتی ایجاد کند؛ بلکه ذهن‌ها را برای ایده‌های نوین به همراه سازگاری آماده‌تر هم کرده و بستری مناسب و مطلوب برای فعالیت در عرصه هنر معاصر به یاری صنعت دیحیتال ایجاد کرده است.
وی در پایان در خصوص هنر و شخصیت استاد احمد نادعلیان بیان کرد: از نظر من هنر دکتر احمد نادعلیان نمونه بارز هنر معاصر است. او سه تئوری مهم در هنر دارند که شناخته شده هستند؛ از جمله هنر رودخانه که شاخه‌ای از هنر محیطی است، هنر وِب و یا رسانه که ماهیتی مدرن دارد و هنراجتماعی. استاد هنری را هنر پیشرو تلقی می‌کند که بتواند با قابلیت‌های خود هم در زندگی مردم رسوخ کند و هم به مشکلات و معضلات روزمره جوامع و توده‌ها بپردازد؛ این مشکلات ممکن است اقتصادی و یا فرهنگی باشند. چنانکه در برخی مناطق محلی برای مشکلات اقتصادی‌شان راهکارهایی ارائه داده که نتایج خوبی به همراه داشته و بسیار تاثیرگذار عمل کرده‌اند. عمدتا استاد ماهیتا از نمایش کلاسیک‌گونه و موزه‌های هنر به دور هستند و به‌شدت پرهیز می‌کنند. البته که موزه شخصی ایشان رویکردی کاربردی دارد. هنر استاد نادعلیان بسیار مردمی و عمومی است و حتی می‌توان فولکلور هم محسوبش کرد. با توجه به استفاده از انگاره‌های فرهنگی هر خرده‌فرهنگی که او درون آن قرار می‌گیرد. در واقع از شاخصه‌های قومی و زبانی می‌شود از هنر وی و اهدافش این‌گونه برداشت کرد که با استفاده از هنر برای تحول فرهنگی و با استفاده کاربردی هنر برای مبارزه با معضلات اجتماعی، قومی و محلی و ارتقای سطح کیفی روانی و زندگی آن اجتماع اشاره کرد.
تازه های سایت
پربازدید ها