بامدادجنوب- فرشته قهرمانی: هنر خوشنویسی تا پیش از اختراع صنعت چاپ از هنرهای هم تاریخ هنر بوده است، البته در زمان حاضر نیز هنوز جزء هنرهای خاص و اصیل ایرانی است. هنر خوشنويسي در ايران تاريخچه ديرينه دارد و در اين ميان خط نستعليق از شهرت خاصی برخوردار است و همگان از زيبايي همهجانبه آن شناخت کافی دارند و بحق بايد اعتراف كرد كه خط نستعليق از زيباترين، ظريفترين و نيز مشكلترين خطوط ايراني است. بهنوعي كه ميتوان آن را عروس خط ايراني در هنر خطاطي و نگارش دانست. البته جداي اينكه در حال حاضر اكثر طراحيها بهوسيله نرمافزار و فونتهاي زيبا و متعدد انجام ميشود ولي نبايد اين نكته را ناديده بگيريم كه كاري كه با دست هنرمندان ارائه ميشود، لطف و صفاي ديگري دارد .
خوشنویسی در ایام گذشته و دنیای سنتی، پیوسته با نوعی تحول آرام و نوآوری در قالب رعایت قواعد همراه بوده است اما در جهان سنتی، بهدلیل نیاز نداشتن عامه مردم بهطور مستمر و روزمره به خط و فقدان نیازهای تجاری و انتشاراتی و تبلیغاتی، اهداف خوشنویسی ترکیبی بوده است، از زیبایی بصری، آسانی، سرعت و سهولت نگارش و خوانایی تا در نهایت بتواند روند مکاتبات و امور دیوانی و تا حدودی نیز انتقال دانش و اطلاعات را سرعت و سهولت بخشد. از طرف دیگر، هم در نظام سنتی و هم در دنیای معاصر و مدرن، انگیزههای کارکردی عاملی مهم و درجه اول، در تحولات خط محسوب میشود. اگرچه زیبایی بصری نیز بدونشک مورد نظر خطاطان قرار گرفته اما امروز، صنعت چاپ و یکدستی و متحدالشکلی مکاتبات، این بعد عملکردی خطاطی را به حداقل رسانده و در کنار آن جنبههای دیگر خطاطی اهمیت یافته است، بنابراین نوآوری، مهمترین خاستگاه تحولات خط در صد و پنجاه سال اخیر است.
سعید مهیمنی از جمله هنرمندان بوشهری در زمینه خوشنویسی است که فعالیت هنری خود را از سال 68 بهصورت کلاسیک در انجمن خوشنویسان بوشهر آغاز کرده است. وی که از سال 71 تاکنون بهعنوان مدرس انجمن خوشنویسان ایران به هنرجویان، خوشنویسی آموزش میدهد، سه نمایشگاه «نینوا»، «عطر وصال» و «دلشدگان» را بهصورت انفرادی و بیش از 50 نمایشگاه بهصورت گروهی در بوشهر و سطح کشور برگزار کرده است. ما نیز بهمناسبت هفته خوشنویسی در ایران مصاحبه کوتاهی با این هنرمند بنام انجام دادیم که در ادامه میآید.
بامداد جنوب: به نظر شما آیا خط شکسته نستعلیق امروزه در جایگاهی که شایسته و بایسته است، قرار دارد؟
مهیمنی: خط شکسته نستعلیق از دهه 60 تقریبا برای امتحان دانشآموخته در قالب چلیپا استفاده میشد اما در حال حاضر تقریبا به مدت دو سال است که به دوره قاجار رجعت کرده است، یعنی روش سید گلستانه دوباره باب شده و رویکرد تازهای نسبت به آن شکل گرفته است. 50 درصد افرادی که قبلا خط شکسته کار میکردند، اکنون با رویکرد دوره قاجار خوشنویسی میکنند که شیوه استاد گلستانه است.
بامداد جنوب: اقبال جهانی نسبت به خط شکسته نستعلیق در حال حاضر چگونه است؟
مهیمنی: خط شکسته در گذشته بهنوعی دچار مهجوریت شده بود و برای ارائه در منظر جهانیان دچار مشکلاتی بود اما در سالهای اخیر این خط به لحاظ زیبایی و بصری که بیشتر جنبه گرافیکی کار را مورد توجه قرار میدهد، در جشنوارههای بزرگی که در کشورهای ترکیه و امارات برگزار میشود، شرکت میکند و هنرمندان ایرانی در این جشنوارهها حرف اول را میزنند، بهطوری که در نمایشگاهی که یک ماه پیش برگزار شد، هشت نفر از خوشنویسان شکستهنویس ایرانی که با رویکرد دوره قاجار به خوشنویسی پرداخته بودند، حائز رتبه برتر شدند.
بامداد جنوب: آیا شما به نوآوری در خوشنویسی باور دارید یا اینکه معتقدید این هنر باید پایبند به اصول خاص آن به شیوه قدیم باشد؟
مهیمنی: این امر یک بحث مفصل است، چراکه خوشنویسی یک هنر سنتی است که با نوآوری هیچگونه مغایرتی ندارد اما این نوآوری در صورتی جایز است که به هندسه و شاکله اصلی آن لطمهای وارد نکند و شکل اصلی آن حفظ شود. «نقاشی خط» دنبالهرو همین امر است و در حال حاضر در حراجیهای بزرگ آثار هنری که بهتازگی در کشور برگزار میشود، از جایگاه خاصی برخوردار است و با قیمتهای آنچنانی به فروش میرسد، بهطوری که یکی از تابلوهای نقاشی خط در سال گذشته در این حراجی به قیمت 420 میلیون تومان به فروش رسید. نوآوری جدید در خوشنویسی در حال حاضر نقاشی خط است اما خط معلی هم حرفی برای گفتن دارد.
بامداد جنوب: چه تفاوتی میان گالیگرافی و خوشنویسی وجود دارد؟
مهیمنی: کالیگرافی به معنای خوب نوشتن خط است و ما در ایران برای این خوب نوشتن انواع و اقسام خطها را داریم که وقتی خط را به طرز زیبایی ارائه دهیم، کالیگرافی میشود اما خوشنویسی یک هنر است.