راضیه علی زاده

طبیعتا ترس‌های دوران کودکی بخشی از مراحل رشد کودک محسوب می‌شوند برخی از ترس‌ها خفیف و کوتاه‌مدت هستند و برخی دیگر ممکن است زندگی کودک را مختل کنند و تبدل به فوبیا شوند در این یادداشت به شما کمک می‌کنیم ترس‌های رایج در کودکان را بهتر بشناسید کودکان هر چه بزرگ‌تر می‌شوند درکشان از محیط بیشتر و نوع ترس‌هایشان نیز متفاوت‌تر می‌شود در محدود سنی یک تا پنج سال کودک کاملا اعضای خانواده و محیط را می‌شناسد به همین دلیل دوست ندارد از آن‌ها به‌خصوص پدر مادرش جدا شود بنابراین در بیشتر مواقع از تنها خوابیدن یا رفتن به مهد نیز امنتاع می‌کنند معمولا به تدریج بسیاری از این ترس‌ها که طبیعت رشد کودک هستند با بزرگ‌تر شدنش به فراموشی سپرده می‌شوند

انواع ترس کودکان با توجه به رشد و بزرگ شدن یا مقاطع سنی متفاوت خواهد بود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد ترس کودک از بدو تولد تا حدود یک‌سالگی طبیعی و به دلیل عدم شناخت است. ترس شرطی کودک و محیط تازه: دوره بعدی ترس طبیعی کودک زمان راه افتادن کودک است که در دوره کودک بدون همراهی مادر و مستقل در محیطی تازه قدم می‌گذارد و تجربه راه رفتن را تاکنون نداشته است. در این دوره خود والدین نیز نگران و مضطرب هستند. در این مواقع بجای نگرانی والدین یا پرستار کودک در منزل نزدیک و در دسترس کودک بوده و بعد از هراسیدن او را در بغل‌گیرند. گاهی نیز کودک در اثر ترس دیگر کودکان و همبازی و هم‌سن‌هایش از حتی یک اسباب‌بازی می‌ترسند. این موضوع حتی در نبود کودک دیگر هم ممکن است در کودک شما ترس از این وسیله بازی باشد. در این صورت بچه دچار ترس شرطی می‌شود.

به یادداشته باشید افراد خانواده در ترسو بودن کودک نقش بسزایی دارند. والدین نباید خیلی مضطرب و هراس داشته باشند. همواره والدین و نگهدار کودک می‌بایست بچه را تشویق کنند و خود از چیزی نهراسند اکثر کودکان ترس از تاریکی داشته و بیشتر کودکان زیر 6 سال این نوع ترس را دارند. ترس از تاریکی در کودکان در این سنین طبیعی است. در این مورد والدین و خانواده یا مراقب کودک نباید آن را بد بدانند یا کودک را تمسخر کرده چراکه اشتباه است.

کودکانی که از صدای بلند یا صدای ناگهانی (صدای جیغ کودکان، صدای موسیقی بلند و …) می‌ترسند و با دیگران ارتباط برقرار نمی‌کنند، ابتدا می‌بایست دیگر حس‌های کودک را تست کرد. حس بویایی، لامسه، چشایی و بینایی کودک تست شود که بیش یا کمتر از حد نرمال دریافت می‌کند؟ یا خیر، چراکه در برخی موارد به‌صورت ژنتیکی حساسیت شنیداری بسیار بالایی دارند و در محیط‌های شلوغ و پر سر و صدا آرامش نداشته و می‌هراسند ترس از حیوانات در بیشتر کودکان وجود دارد و این نوع ترس از سن دو تا سه سالگی با توجه به افزایش درک کودک شروع می‌شود.

ترس از حیوانات گاهی از تجربه خود کودک مثل نیش زدن زنبور یا پارس سگ و گاهی از ترس والدین است. ترس کودک از سرویس بهداشتی و حمام می‌تواند به دلایل مختلفی باشد. ترس او ممکن است؛ از سروصدای سیفون، فلاش‌تانک صدای آب و حتی از ریختن آب روی سر و بدنش در حمام باشد. اگر کودک از ریختن آب روی سر و بدنش می‌ترسد؛ شما باید به‌آرامی این کار را انجام دهید. با کودک بازی کنید تا با شما همراه شود؛ برای مثال، می‌توانید یکسری از اسباب‌بازی‌هایش را همراه او به حمام ببرید یا اجازه دهید کف و حباب درست کند تا حمام کردن برایش جذاب شود. اگر او از سرویس بهداشتی می‌ترسد باید به او آموزش دهید که هرکدام از وسایل موجود در سرویس بهداشتی و حمام چگونه کار می‌کنند و کم‌کم او را با منبع ترس روبه‌رو کنید ترس کودک از دکتر و دندانپزشکی، یکی از مشکلاتی است که اغلب پدر و مادر‌ها با آن مواجه آن هستند. دلیل اصلی ترس از پزشک و دندان‌پزشک، تداعی شدن حس درد، آمپول زدن و … است. در این شرایط پدر و مادر باید درباره اتفاقات و تجربیاتی که قرار است کودک به دست بیاورد با او حرف بزنند.

در نظر گرفتن جایزه، پس از مراجعه به مطب، همراهی و سرگرم کردن او، در از بین بردن این نوع از ترس‌ها، بی تاثیر نیست یکی از روش‌هایی که برای از بین بردن ترس، در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ حساسیت‌زدایی است؛ اما قبل از هر کاری باید با یک متخصص مشورت کنید و با نظارت او این کار را انجام دهید. در این روش، کودک به‌صورت مرحله‌به‌مرحله، با منبع ترس و اضطراب روبه‌رو می‌شود.