بامداد جنوب - هدی خرم آبادی: در بحبوحه روند رو به جلو و سرعت روزافزون تکنولوژی و امکانات زندگی، از آن طرف بام افتادهایم. گویی که ما قائل به ثبات نیستیم، یا از آن ور بام یا از این ور بام. حال که پیشرفت علم و دانش رو به رشد دارد و سیاستهای دولت در همین راستا پذیرش بالای دانشجویان تحصیلات تکمیلی است، حال این سوال مطرح میشود که چرا با پیشرفت علم و باز شدن درها و مسیرهای تعامل علمی با دیگر نقاط دنیا، به سرقت ادبی روی آوردهایم، ریشه اصلی چنین روندی را در کجا باید جست؟ کدام نهاد و با چه راهکاری باید در راستای ریشهکن کردن این اتفاق ناخوشایند در عرصه علم و ادب گام بردارد. هر چند پیدایش این معضل مربوط به تنها دانشجویان یا استادان نیست اما بیشک ادامه این روند در سایه سکوت و چشم بستن بر وقایع به گسترش این معضل آنچنان کمک کرده که گاهی برخی از دلالان مقاله که پیش از این در انزوا دست به چنین اقداماتی میزدند، حال بهصورت کنونی به اینگونه فعالیتهای خود در بازار سیاه مقاله و پایاننامهفروشی روی آوردهاند. نبود منتقدی شجاع و بیپروا در این زمینه جامعه تحصیلکرده امروزین ما را نه تنها به افرادی مقلد که طوطیوار مطالبی را کپی پیست میکنند تا پلههای ترقی را دوتا یکی بالا بروند، تبدیل کرده بلکه افرادی منزوی خلق کرده که فقط در حاشیه هستند و جز حاشیهنویسی کاری و تخصصی بلد نیستند و اندیشیدن که تمایز اصلی انسان از حیوان است از آنها سلب شده و این روند خطرناک، جامعه تحصیلکرده را در یک سراشیبی انحراف و سقوط کشانده است.
به نظر نگارنده از جمله دلایل گرایش به این سمت، وضع مقررات خشک و گاهی سختگیرانهای است که وزارت علوم بهمنظور ارتقای سطح علمی دانشجویان و استادان در نظر گرفته و همین امر، درس و تحصیل را به بازاری برای رد و بدل کردن کالایی به نام مقاله بدل کرده است. همچنین دلیل دیگر این اتفاق نامیمون روند طولانی بیکاری دانشآموختههایی است که چاره بیکاری خود و آسانترین راه درآمدزایی را در فروش مقالههای خود و ایجاد شغل جدیدی به نام «مقالهنویسی» پیدا کردهاند.
ناصر سارلی، یکی از استادان دانشگاه در این زمینه به بامداد جنوب گفت: در اغلب مجلات با عدهای کارچاقکن مواجهیم که واسطه سرقت علمی میشوند. بهعنوان مثال با نویسنده گفتوگو میکنند و میگویند مقالهاش را نمیتوانند چاپ کنند، مگر اینکه اسم شخص دیگری هم در کنار او بیاید. اینها کارشان بسی بدتر از کسی است که مقالهدزدی میکند.
وی با بیان اینکه اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، دیگر بهعنوان عضو هیاتعلمی روی سر بلند کردن نخواهیم داشت، افزود: دانشجویان از ما انتظار دارند و دستکم باید صدای اعتراضمان شنیده شود. این در حالی است که گاهی همین مقالههای سرقتی جزء پروندههای ترفیع و رتبه بوده است.
سارلی در خصوص اینکه چه راهکاری باید برای این معضل اندیشید، تصریح کرد: راه حل، افشاگری است و بهویژه کسانی که از نظر تحصیلی یا استخدامی نوعی تثبیت و مصونیت یافتهاند، باید پیشقدم شوند.
همچنین محمدرضا روزبه، از دیگر استادان رشته زبان و ادبیات فارسی در این زمینه گفت: سردبیر مجلهای پژوهشی به یکی از همکاران من گفته بود که اگر نام مرا به مقالهات بیفزایی، موجب تسریع در چاپ مقاله خواهد شد، آن هم در اولین شماره آینده! روزبه یادآور شد: اگر داشتن مقاله از معیارهای سنجش و داوری است، استاد باید واجد مقالات فردی و نه مستخرج از رساله دانشجو آن هم با کیفیت علمی مناسب باشد.
قدرت قاسمیپور یکی دیگر از استادان دانشگاه در این زمینه میگوید: در حال حاضر فروش مقاله در بین دانشجویان رواج پیدا کرده و برای حل این معضل باید چارهای اساسی اندیشید.
برخی از اساتید راهکار مناسب و قطعی در این خصوص را راهاندازی یک وبسایت رسمی میدانند و هماکنون سخت پیگیر آن هستند.
محمود فتوحی، هیاتعلمی دانشگاه فروسی مشهد نیز درباره اینکه لازم است در هر مجلهای، نقدی بر مقالات دیگر و گاهی ضعیف نوشته شود، تصریح کرد: مجله نقد ادبی تا کنون نقدهای زیادی بر مقالات ضعیف منتشر کرده است و همچنان منتظر نقدهای مستند و سرقتهای مستدل هستیم. مشکل ما در این است که منتقدانی که خطر کنند، کم هستند.
باید بگوییم دامن زدن به این روند تنها مختص به استادان یا دانشجویان نیست بلکه هر دوی اینها در کنار دیگر عوامل محیطی و اجتماعی چنین بازارکدهای را تشکیل دادهاند که در این بین سکوت جامعه دانشگاهی بیش از پیش طولانی شده و همین سکوتها و ترس از انتقاد کردنها سبب اصلی رونقبخشی به چنین بازارهای سیاهی شده است. چاره کار در هر کجا و هر چیزی که هست، باید هر چه سریعتر عملی شود، چراکه ادامه آن نه بهنفع دانشجویان است، نه بهنفع استادان و نه بهنفع جامعه. جامعه امروزی ما هیچ نیازی به دانشآموختههایی که به جای اندیشیدن، تقلید صرف و کپی کردنهای بدون فهم را برگزیدهاند ندارد، جامعه کنونی به نیروهای انسانی متخصص و کارآمد نیاز دارد و بس تا شاهد ایرانی بالنده باشیم. از همه دانشجویان و استادان و دیگر دانشگاهیان تقاضا داریم پیشنهادها و انتقادهایشان را در این باره برای ما ارسال کنند تا از طریق همین رسانه آن را بازنشر کنیم و به نوبه خود گامی در این راستا برداریم.