|
الهام بهروزی
داشتن شهری سالم در سایه ایجاد بسترها
و زیرساختهای استاندارد و کارشناسیشده محقق میشود. بدیهی است در چنین فضایی میتوان
با شهروندانی شاد و بانشاط روبهرو شد؛ بهخصوص در شهرهایی که فضاهای کافی برای پر
کردن اوقات فراغت شهروندان بهخصوص جوانان فراهم شده باشد. استخرهای شنا یکی از
فضاهایی است که افزون بر پر کردن اوقات فراغت افراد، نقش موثری را در تامین سلامت آنها
ایفا میکند.
بوشهر هم از جمله شهرهایی است که در
فصل گرما از نظر زیرساختی در تامین اوقات فراغت شهروندان از خلأ بزرگی رنج میبرد
که در نتیجه این خلأ، استخرهای شنا عموما به مکانی پراستقبال در این فصل تبدیل میشوند؛
چراکه خنکای آب آن میتواند از یک سو گرمای هوا را برای ساعاتی برای شناگران و
شهروندان قابل تحمل کند و از سوی دیگر خود شنا کردن میتواند سلامتی آنها را تضمین
کند؛ منتها این سلامتی در گرو رعایت نکات بهداشتی استخرها است که اگر نادیده گرفته
شود تهدیدی برای حیات شهروندان و شیوع بیماریهای پوستی و تنفسی بهشمار میرود.
بدیهی است که شنا تفریح سالمی است که
نه تنها در هوای گرم تابستان، بلکه در روزهای سرد زمستان نیز طرفداران زیادی دارد.
از اینرو آنچه در همه استخرها باید مورد توجه قرار گیرد، مسائل بهداشتی بهویژه
پاکیزگی آب و تجهیزاتی است که باید بهطور کامل تحت نظارت و کنترل قرار گیرند.
طبق تعریف استخر شنا به حجم مشخصي از
آب اطلاق ميشود كه معمولا در يك فضا با ابعاد و اندازه مشخص محصور شده است. آب
استخرها معمولا از منابع آب آشاميدني تامین میشود كه با اضافه كردن مواد گندزدا تصفيه میشود. استخرهاي
شنا به يكي از سه شكل پر و خالي شونده، با گردش آب و يا با جريان مداوم آب وجود
دارند.
البته ناگفته نماند که استخرهای شنا بهدلیل
کاربرد و ساختاری که دارند، محل مناسبي براي انتقال بيماريهاي عفوني و پوستي است؛
چراکه در يك مدتزمان محدود بهطور همزمان مورد استفاده تعداد زيادي از افراد قرار
ميگيرند، از این رو، هميشه با مسائل و خطرات بهداشتي همراه هستند. حتی اگر منبع تامينكننده
آب استخر كاملا سالم هم باشد؛ اما با ورود حتي مقادير جزئي باكتريهاي پاتوژن
(بيماريزا) از طریق شناگران احتمال خطر عفونت وجود دارد.
عموما بیماریهایی که در استخرها شایع است،
عبارتند از: تب تيفوئيد، ديسانتري، تراخم ليپتوسپيروزيس، كرمهاي حلقوي، عفونتهاي
پوستي، خارش شناگران، عفونت سينوسها، عفونت گوش و گلو.
از اینرو، طبق توصیههای پزشکی ضرورت
دارد که شناگران بهمنظور پیشگیری از بیماریهای فوق نکات بهداشتی که در ادامه میآید،
رعایت کنند. این نکات به این شرح هستند: شناگران موظف هستند که قبل از ورود به
استخر، بدن خود را با آب گرم و صابون بشویند. همچنین بعد از استفاده از آب استخر
همین عمل را انجام دهند تا از آلودگیهای احتمالی پیشگیری به عمل آید. قبل از ورود
به استخر، حتما پاهای خود را در حوضچه ضدعفونی به مدت یک دقیقه قرار دهند. شناگران
قبل از ورود به استخر، باید مثانه خود را تخلیه کنند. در صورت استفاده از توالت در
محوطه استخر شنا، شناگر بایستی قبل از ورود به استخر، بدن خود را با آب و صابون
بشوید و از حوضچه کلر عبور کند. شناگر از ورود به استخری که بهطور کامل پر آب نیست
و یا نجات غریق در محوطه نیست، خودداری کند. شناگران از بردن مواد غذایی، ظروف
مختلف بهویژه شیشه به محوطه استخر خودداری کنند و هر شناگر باید دارای وسایل
اختصاصی شنای تمیز باشد.
بدونشک با رعایت این نکات بهداشتی هم
سلامت خود شناگر و هم سلامت دیگران که از این ظرفیت استفاده میکنند، تامین میشود.
در این رابطه مرکز بهداشت شهرستان بوشهر به تازگی بهمنظور نظارت بر سطح کیفی
استخرها و بهداشت این مکانهای عمومی بازدیدی از استخرهای موجود در شهر بوشهر
انجام داده که در پی این بازدید، سه استخر بهدلیل رعایت نکردن نکات بهداشتی تعطیل
و برای رسیدگی به تخلفشان به مراجع قضائی معرفی شدند.
رئیس مرکز بهداشت شهرستان بوشهر با
تاکید بر اینکه نظارت بر استخرهای شنا در فصول گرم تابستان تشدید میشود، گفت: تامین
و حفظ کیفیت آب استخرهای شنا از نظر سلامت عمومی بسیار حائز اهمیت است و از انتقال
بیماریهای عفونی، خطرات بالقوه ناشی از محصولات جانبی گندزدایی و حتی خطرات آسیبدیدگی
پیشگیری میکند.
حسن فخرایی در ادامه با بیان اینکه وضعیت
بازرسیهای بهداشتی از استخرهای شنا بسیار حایز اهمیت است، افزود: اداره، نظارت و
مراقبت بهداشتی از استخرهای شنا از نظر حفظ بهداشت عمومی اهمیت زیادی دارد، بنابراین
باید مدیران استخرها در زمینه کنترل و اجرای دقیق مقررات بهداشتی و ایمنی، نهایت
کوشش و مراقبت را به عمل آورند.
وی با اشاره به اینکه آب استخرهای شنا
از سوی شناگران از طریق چربی و مواد دفعی بدن مانند ترشحات بینی، بزاق دهان، عرق
بدن، کرمها، لوسیونهای مختلف بدن و ... آلوده میشود، تصریح کرد: همچنین در
استخرهای روباز گرد و غباری که از طریق باد و از اطراف استخر وارد آن میشوند،
آلودگی را افزایش میدهند.
رئیس مرکز بهداشت شهرستان بوشهر با
تاکید بر اینکه آب استخرهای موجود در سطح شهرستان بوشهر بهصورت هر دو هفته یک بار
از سوی شش تیم بازرسی از لحاظ ویژگیهای باکتریولوژی و بهداشت ساختمان مورد پایش
قرار میگیرند، گفت: در این راستا از ابتدای سال تا کنون ۶۶ بازدید بهداشتی از استخرها
صورت گرفته و حدود ۲۶۰ نمونه باکتریولوژی و شیمیایی برای پایش و نظارت بر وضعیت کیفیت
آب مورد استفاده شناگران در استخرها و اطمینان از تطابق آن با استانداردها، به
آزمایشگاه بهداشت آب شهرستان بوشهر منتقل شده است.
فخرایی با بیان اینکه بهدنبال پیگیریهای
بهعمل آمده سه استخر تعطیل و پرونده تخلفات آنها به مقامات قضائی تحویل داده شد،
تاکید کرد: بازرسی، نظارت و پایش استخرهای شنا و کنترل کیفی آب آنها از نظر آزمایشات
معمول میکروبی کلیفرم گرماپای، HPC ، شیمیایی
و کلر سنجی بهصورت
دورهای از سوی بازرسین بهداشت محیط انجام میشود. همچنین اطلاعات کنترل کیفی ثبتشده
از سوی متصدیان استخر از سوی بازرسین نیز کنترل میشود.
بدون شک تعطیلی این سه استخر میتواند
زنگ خطری برای سلامت شناگرهایی باشد که در این مکانها بارها و بارها شنا کردهاند
و په بسا این آلودگیهای برای آنها بیماریهای پوستی یا باکتریایی ایجاد کرده است.
چند مدت پیش بود که یکی از شهروندان با روزنامه بامداد جنوب تماس گرفت و گفت: بهدلیل
کمردرد و پادردی که دارم دکتر توصیه کرده دو بار در هفته به استخر بروم و در نقاط
کمعمق آن راه بروم؛ اما دو باری که رفتم با اینکه تمام نکات بهداشتی را رعایت
کردهام؛ اما دپار خارش شدید پوستی شدهام، این در حالی است که به استخری که میروم
در ظاهر کامل تمیز و بهداشتی است؛ اما دکتر پوست به من گفته که بدون شک آب این
استخر آلوده است و آلودگی آن فقط از طریق آزمایشات میکروبی و... قابل شناسایی است.
با این اوصاف، باید اعتراف کرد که
استخرها برخلاف اینکه میتواند در فصل تابستان ظرفیت مستعدی برای پر کردن اوقات
فراغت و تفریحی سالم باشد، در صورت آلودگی میتواند تهدیدی برای سلامت شهروندان
باشد، از اینرو، میطلبد که این مکانهای عمومی مورد نظارت و کنترل شدیدتری قرار
بگیرند تا دیگر شاهد تعطیلی استخری در سطح شهر نباشیم که این موضوع بیاعتمادی
مردم را نسبت به این مکانها به دنبال خواهد داشت.
در پایان این گزارش به بعضی از پارامترهاي
شيميايي، فيزيكي و بيولوژيكي كه در كيفيت آب استخرهای شنا مورد توجه هستند اشاره میشود
که از ضرورتهای بهداشتی که در استخرها باید رعایت شوند. این ویژگیها به این شرح است: 1) PH آب استخر: PH درجه اسيدي و بازي آب را نشان ميدهد. PH مناسب آب استخرهاي شنا بين 8-2/7 توصيه شده
است. خورندگي سطوح، ايجاد لك، تحريك و سوزش چشم و پوست شناگران از اثرات PH پايين و رسوبگذاري، كاهش كارايي كلر براي
گندزدايي، كدر شدن آب استخر (حالت ابري)، تحريك و سوزش چشم و پوست از اثرات PH بالا در آب استخرهاي شناست.
2)
دمای آب استخر: در استخرهاي سرپوشيده، كنترل دماي آب استخر و محيط آن (هواي استخر)
داراي اهميت است. توصيه ميشود دماي هواي استخر حدود سه درجه سانتيگراد گرمتر از
دماي آب استخر باشد. دماي پيشنهادشده برای
آب استخر براي استفاده عموم 27 درجه است که البته درجه مطلوب 24-23 و در
وضعيت ايدهآل 28-26 درجه سانتيگراد است. دما نبايد بيشتر از 29 درجه باشد؛ چراكه
شنا كردن در آبهاي بالاي 30 درجه ممكن است موجب وقفه تنفسي در فرد شود.
3)
شفافيت آب استخر: شفافيت از مهمترين ويژگيهاي ظاهري آب استخرهاي شنااست و از
جنبههاي زير حائز اهميت است: نبود ذرات معلق و كلوئيدي در آب استخر كه مانع تماس
مستقيم و مناسب عامل گندزدا با ميكروارگانيسمها ميشود. افراد قادر خواهند بود
عمق آب استخر را تخمين بزنند و از وجود خطرات احتمالي به آساني مطلع شوند و ميتوانند
با اطمينان خاطر در آب استخر شنا کرده و شيرجه بزنند. ايجاد شرايط دلپذير، خوشايند
و مطلوب در آب استخر به همراه جنبههاي زيبا شناختي براي استفادهكنندگان. شفافيت
آب استخر بايد به حدي باشد كه يك صفحه سياه و سفيد به قطر 15 سانتيمتر، در عميقترين
نقطه استخر بهراحتي ديده شود.
4)
مشخصه هاي ميكروبي در استخر: كيفيت ميكروبي آب استخرهاي شنا مهمترين عامل در
استفاده سالم از استخر است. اكثر ميكروارگانيسمهايي كه در آب استخر يافت ميشوند،
خطرناك نيستند. به علاوه در فرايند گندزدايي و تصفيه، تمامي ميكروارگانيسمها كه
شامل باكتريها، ويروسها، جلبكها و قارچها هستند نابود ميشوند. مساله عمده،
آلودگي ثانويه ناشي از تماس ترشحات دهان، بيني، پوست و دفع ادرار است. براي
گندزدايي آب استخرهاي شنا روشهاي متعددي مانند استفاده از كلر، برم، يد، سيانوراتهاي
كلره و لامپهاي اشعه ماورای بنفش استفاده ميشود.
در حال حاضر كلر گزينه انتخابي براي
گندزدايي آب استخرهاست. بخشي از كلر اضافه شده صرف اكسيداسيون مواد آلي و معدني
موجود در آب استخر شده و بقیه صرف گندزدايي آب استخر ميشود. برای اطمينان از
گندزدايي آلودگيهاي ثانويه همواره بايد مقداري كلر آزاد باقيمانده در آب وجود
داشته باشد. توصيه ميشود ميزان كلر آزاد باقيمانده حداقل 6/0 ميليگرم در ليتر
باشد. اين ميزان كلر در PH بين 6/7-2/7 باعث ايجاد نتايج باكتريولوژيكي
رضايتبخش خواهد شد.