گلاره جلالی

بیش از 22 سال از اجرای مصوبه شورای عالی اداری در خصوص متکدیان، ولگردها و … می‌گذرد، مصوبه‌ای که شهرداری با همکاری چند سازمان مسوول این کار شد، کمیته امداد، بهزیستی، دادگستری، بیمه‌ها و فنی و حرفه‌ای هر یک مسوولیت‌هایی را عهده‌دار شدند اما عمده کار بر دوش شهرداری و نیروی انتظامی است. بااین‌وجود در طول این سال‌ها این چرخه از بین نرفته و اقتصاد تکدیگری با خلاقیت‌های مختلف در حال چرخش است.

شیوع ویروس کرونا در چند سال اخیر هم مزید بر علت بوده و باعث شد که با افزایش فقر و بیکاری بر تعداد این افراد و گسترش این آسیب اجتماعی افزوده شود که متاسفانه هیچ آمار دقیقی از آن در دست نیست.

در آبان ماه سال گذشته رئیس شورای شهر بوشهر در نطق پیش از دستور خود در سی و یکمین جلسه علنی شورا با بیان اینکه کودکان کار و خیابانی، متکدیان و حمایت از مراکز ترک اعتیاد سه موضوع بسیار مهم در حوزه آسیب‌های اجتماعی است که تاکنون اقدام جدی صورت نگرفته است.

در همان جلسه جعفر پورکبگانی، از ریاست کمیسیون فرهنگی و ریاست کمیسیون برنامه‌وبودجه شورا درخواست کرده بود که یک طرح مدون برای این موضوع داشته ‌باشند تا بر اساس وعده‌ای که داده‌شده است در پایان سال آینده بتوانیم شهری بدون متکدی و کودکان کار داشته باشیم.

اطلاع دقیقی از طرح‌های احتمالی در این زمینه وجود ندارد. بااین‌حال رصد شهر بوشهر نشان می‌دهد؛ نه‌تنها این وضعیت بهبود نیافته؛ بلکه متکدیان راه و روش‌های جدید و متنوع دیگری را برای کسب درآمد پیش‌گرفته‌اند.

برای مثال نوع جدیدی از متکدیان نسخه به دست هستند که سکه جدیدی زده‌اند. بارها پیش‌آمده در داروخانه یا مطب دکتر بیماری به دلیل نداشتن توانایی مالی قصد خروج از محل را داشته که در بهترین حالت ممکن در بین افراد حاضر شخصی پرداخت وجه او را قبول و این‌گونه به حل مشکلی از دیگری کمک کرده است؛ اما اکنون بعضی از کارکنان داروخانه‌ها با متکدیان همدست شده و با سوءاستفاده از دل‌رحمی مردم اقدام به کلاهبرداری می‌کنند.

در این روش، متکدی بیرون از داروخانه با در دست داشتن نسخه تقاضای کمک برای خرید دارو می‌کند. سپس با خیر به داروخانه رفته و نسخه را تهیه می‌کنند؛ اما بعد داروخانه‌ها از متکدیان با پرداخت درصدی از مبلغ، دارو را پس گرفته و منتظر قربانی بعدی می‌مانند و این معامله دو سر سود ادامه دارد.

جدا از غیراخلاقی بودن این کار، براساس قانون داروخانه‌ها نباید به‌هیچ‌وجه داروی خارج‌شده را پس بگیرند چراکه از لحاظ بهداشتی و سلامتی نیز این مساله خطرناک است.

در این خصوص مسوول یکی از کالاهای پزشکی به خبرنگار بامداد جنوب گفت: روز گذشته یک خانم متکدی وارد مغازه شد و پس از صحبت با دیگر همکاران به‌سوی من آمد با توجه به‌ظاهر آن شخص که مانند دیگر متکدیان بود متوجه شدم نیازمند است.

وی بابیان اینکه، انتظار داشتم که تقاضای مبلغی برای کمک کند افزود: برخلاف تصوراتم آن شخص از من تقاضای عجیبی کرد و گفت با فردی وارد مغازه شما شده و دو عدد پوشاک بزرگ‌سال درخواست می‌کنم؛ لطفا شما این پوشاک‌ها را به من بفروشید و پس از آن به او بگویید که بنده همیشه از شما خرید می‌کنم و زمانی که شخص کمک‌کننده رفت پوشاک را از من پس گرفته و از آن مبلغ تنها 100 هزار تومان را به من بازگردانید.

صاحب کالای پزشکی اظهار تعجب از این تقاضا تصریح کرد: در پاسخ به این درخواست گفتم خیر متاسفانه نمی‌توانم دروغ بگویم و همچنین معامله‌ای نخواهم انجام داد. در انتها آن خانم با ناراحتی و حالت طلبکارانه گفت این مساله به تو ربطی ندارد و تو فقط پولت را بگیر و چه کسی از شما خواست دروغ بگوید و مغازه را در همین حین ترک کرد.

شهروند دیگری با بیان اینکه در داروخانه‌ای این‌چنین اتفاقی را مشاهده کرده تصریح کرد: یکی از همین افراد از یک شخص، پرداخت نسخه درخواست کرده و او هم پذیرفته بود و زمانی که فروشنده داروخانه گفت: شربت تقویتی است که حدود ۴۰۰ هزار تومان مبلغ آن می‌شود و او هم قبول کرد.

وی ادامه داد: من در همین حین بر اساس شغلم و از روی کنجکاوی نسخه را نگاه کردم؛ بلکه داروی مشابه و قیمت مناسب‌تر پیشنهاد بدم و با دیدن نسخه گفتم این نسخه سونوگرافی است و نسخه دارو نیست! زمانی که این نکته را به زبان آوردم دکتر داروخانه با استرس گفت بچه‌های ما به‌اشتباه خوانده‌اند و عذرخواهی کرد؛ اما من متوجه عمدی بودن این اتفاق شدم و بی‌شک بیشترین پول در این کار شراکتی به جیب کارکنان داروخانه می‌رود.

به نظر می‌رسد ‌چنین اتفاقاتی بیش ازآنچه می‌پنداریم در حال رواج است و در اکثر اماکن پزشکی شاهد وجود این افراد هستیم که گاها مانند اتفاقات بیان‌شده اشخاصی با آن‌ها همدستی کرده و جیب مردم عادی را خالی می‌کنند.

از سوی دیگر این روزها در فضاهای مجازی مانند اینستاگرام، کمتر پست عمومی را می‌توان دید که کامنت‌های تکدی‌گری (شبه تکدی‌گری) در آن وجود نداشته باشد. خیریه‌های جعلی یا متکدیان به‌صورت فردی به‌وفور در فضای اینستاگرام و فضاهای دیگر مانند واتس‌اپ از طریق ذخیره کردن شماره‌ها، تلگرام از طریق پیدا کردن آی دی وجود دارند، گاه‌وبیگاه هم که تماس‌های تلفنی به منازل یا تلفن‌های همراه و همچنین ارسال پیامک برای این هدف با بهانه‌های مختلف و واهی دیده می‌شود.

از دیگر پدیده‌هایی که در بوشهر مرسوم است، کودکان متکدی است که در خیابان به‌سرعت به سمت فرد می‌آیند و با لحنی معصومانه درخواست خرید مواد خوراکی دارند و یا فقط پول می‌خواهند، اگر خوش‌شانس باشند به خواسته خودشان می‌رسند.

بیشتر متکدیان افرادی غیربومی مخصوصا از کشورهای همسایه شرقی هستند و باوجود توانایی انجام کار، تکدی‌گری را به شغل خود تبدیل کرده و به‌راحتی و بدون هیچ زحمت و تلاشی کسب درآمد می‌کنند. بعضی‌ها نیز روستا‌نشینانی هستند که به امید زندگی بهتر روانه شهر شده اما آن‌طور که می‌خواستند برایشان پیش نرفته و به این مسیر روی آورده‌اند. عده‌ای هم به خاطر معلولیت و مشکلات جسمی توانایی کار کردن ندارند و تکدی‌گری می‌کنند.

یادآوری می‌شود که بیشتر متکدیان افرادی هستند که شرایط مالی خوبی دارند و حتی درآمد روزانه آن‌ها از خیلی از کارکنان بیشتر است در حدی که از حداقل مبلغ موردنظر خود کمتر نمی‌گیرند و از دریافت مبالغ کم امتناع می‌ورزند و عده‌ دیگری نیز به‌صورت گروهی برای شخصی بنام سرگروه کار می‌کنند و از او مبلغی مانند حقوق دریافت می‌کنند.

همچنین به نقل از ایسنا، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با اشاره به اینکه در طول سال‌های اخیر برای کاهش این معضل، سازمان‌های زیادی مسوولیت داشتند، گفت: با مصوبه شورای عالی اداری در سال ۷۸، شهرداری با همکاری چند سازمان مسئول این کار شد، کمیته امداد، بهزیستی، دادگستری، بیمه‌ها و فنی و حرفه‌ای هر یک مسئولیت‌هایی را عهده دار شدند اما عمده کار بر دوش شهرداری و نیروی انتظامی است، می‌بینیم در طول این سال‌ها، هر کاری انجام‌شده، این چرخه از بین نرفته و اقتصاد تکدیگری با خلاقیت‌های مختلف در حال چرخش است.

سید حسن موسوی چلک با اشاره به طرز نگاه متکدیان افزود: برخی از متکدیان معتقد هستند که تکدیگری بهتر از سرقت کردن است، درعین‌حال قطعا شناسایی به‌موقع و ارائه حمایت‌های لازم از خانواده‌های نیازمندان و تقویت نظام رفاه و تامین اجتماعی در چنین شرایطی می‌تواند در کاهش این آسیب اجتماعی نقش مثبتی داشته باشد.