اوج پرواز خیال آدمی به اندازه وسعت فکر اوست. رویاپردازی پیرامون جوانب مختلف زندگی امری بدیهی است که هر انسانی بارها و بارها آن را تجربه کرده است. رویای خوشبختی، ثروتمندی و یا صلح و آزادی. بسته به این‌که فرد در چه محیطی زندگی می‌کند، رویاهای او نیز متفاوت خواهد بود. رویای یک زندانی، آزادی-یک جنگ‌زده، صلح و یک فقیر، ثروتمندی است. از آنجایی که خواستگاه تمامی رویاها در ذهن انسان است، پس تابع قوانین و مقررات حاکم بر جامعه نیست، گرچه ممکن است این رویا روزی به حقیقت مبدل شده و حتی تبدیل به قانون شود. در نهایت این قانون، یا جهنم زندگی انسان‌ها را بهشت می‌کند و یا بهشت زندگی‌شان را جهنم.
هیچ رویایی مقدس نیست. بسیاری از جنایات تاریخ بشریت تنها به‌دلیل تقدس‌بخشی به رویاها به وقوع پیوسته‌اند. فردی که رویای خود را مقدس می‌پندارد برای به حقیقت مبدل ساختن آن دست به هر اقدامی از جمله گرفتن جان انسان‌ها می‌زند و پیروی دیگران از رویای خود را امری لازم و ضروری می‌داند. رویای نژاد برتر و اصلاح نژادی آلمان نازی از جمله رویاهایی بود که در بوته عمل به کابوس بسیاری از انسان‌های بیگناه مبدل شد.
پس از جنگ اول جهانی، فاشیسم و کمونیسم اروپا را در نوردید، رویای ساختن جامعه بی‌طبقه و استفاده اشتراکی از منابع، میلیون‌ها انسان را به کام مرگ فرستاد. نفی نظام سیاسی چندحزبی و این‌که همه افراد باید صبح‌ها کار یدی کنند و بعدازظهرها به تفکر بپردازند، در عمل جز فساد و فقر دستاوردی نداشت و این همه حاصل تقدس‌بخشی به رویاهایی بود که در پی ساختن آرمانشهر خود بودند؛ آرمانشهری که در آن «تبسم را بر لب‌ها جراحی می‌کنند».
هیچ رویایی ممنوعه نیست. بسیاری از جنایات تاریخ بشریت تنها به‌دلیل رویاپردازی انسان‌هایی به وقوع پیوست که در ذهن بیدار خود خواب قدرتمندان را آشفته می‌کردند. آنها دنیایی را متصور بودند که: «مزد گورکن از آزادی آدمی فزون نباشد». زورمندان از هراس این‌که خواب جامعه نیز آشفته شود، آنهایی که رویای خویش را علنی می‌کردند به مسلخ‌گاه می‌فرستادند. دوران سیاه سلطه کلیسا و تاریخ دنباله‌دار قتل عام دگراندیشان از طرف بیدادگاه‌های تفتیش عقاید در اروپا، نشان از تلاش در جهت پنهان‌سازی حقیقت داشت اما غافل از آن‌که با کشتن چراغ نمی‌توان خورشید را نابود ساخت.
رویاپردازی بخشی مهم از زندگی تمامی انسان‌هاست اما تلاش در جهت گسترش رویاهایی که با مبانی حقوق انسانی همخوانی ندارند، تنها تلاشی است در جهت بسط توهمات و ساختن دنیایی کابوس‌وار برای تمامی انسان‌ها. شوربختانه این اندیشه که رویاهای ما مقدس‌اند و رویاهای دیگران ممنوعه، زمینه‌ساز ده‌ها نسل‌کشی در قرن بیستم شد.
رویاها نه مقدس‌اند و نه ممنوعه بلکه نقدپذیرند.
علیرضا قدربلند – آذرماه 1394
